NHỚ  THIÊN  AN  MÔN

CHÂN  PHƯƠNG

Những vệt máu khô đă mất dấu, mớ thây người cũng ră mục từ lâu. Từ bấy đến giờ đă 24 năm, tập đoàn Bắc Kinh không bị lịch sử chôn vùi mà ngược lại. Chế độ toàn trị ở Trung Quốc đă bôi xóa thành công kư ức tập thể của thế hệ hậu Thiên An Môn; đúng như lời dự đoán của nhà tranh đấu dân chủ Phương Lệ Chi từ 1989, cũng như đảng Cộng Sản TQ đă xóa sạch kư ức về phong trào Trăm Hoa 1956 và phong trào dân chủ 1979 trước đó. 

          Kèm theo hai bài Vẫy bút giữa Thinh Không và Vân Cẩu Bi Ca tôi đă phổ biến trên mạng là một chùm thơ tiêu biểu của thế hệ các thi sĩ từng có mặt ở Thiên An Môn vào mùa xuân thắm máu năm xưa. Những ḍng chữ này là nén hương tưởng niệm các liệt sĩ Thiên An Môn và ngọn lửa dân chủ đă bị dập tắt bằng xe tăng với ngục tù.

CHÂN  PHƯƠNG

VẪY BÚT GIỮA THINH KHÔNG

                Này cành đào Bắc Kinh

                c̣n nhớ mùa xuân máu?

                Trời xanh không nước mắt

                Gái đẹp cười vô t́nh

                Lăng mộ nằm tịch mịch

                Thiên Đàn đứng nín thinh

                Mấy ngh́n năm hận sử

                chồng chất xác dân lành

                Bạo chúa nối bạo chúa

                Bao giờ mới văn minh?

                         BÀI THƠ BỎ DỞ

GIANG HÀ

                        Tôi đă chết.

                        Những viên đạn bỏ lại thi hài tôi lỗ chỗ tựa các tṛng mắt rỗng.

                        Tôi đă chết

                        chẳng để tạo nên dàn đồng ca rên khóc, một cảnh quan náo nhiệt xúc động,

                        khiến đóa hoa đơn lẻ sẽ nở trên nấm mộ ḿnh ---

                        thiên hạ vốn có thừa cảm tính.

                        Mỗi ngày sương móc làm tươi mát thảo nguyên

                        và sông ng̣i tuôn ra đại dương

                        như mớ xúc động ướt át cũ càng.

                        Tâm t́nh thiên hạ chưa phấn khích đủ hay sao?

                        Tôi bị đóng đinh đến chết trên vách ngục thất;

                        quần áo của tôi nổi trôi chậm chạp như lá cờ được kéo lên.

TIẾNG  CHUÔNG

                                                                          ĐA  ĐA

Chẳng có tiếng chuông nào đánh thức kư ức

                       nhưng hôm nay tôi nghe

                       chuông vang lên chín tiếng

                       khiến tôi thắc mắc không biết nó c̣n ngân thêm bao lần.

                       Tôi nghe chuông vang từ mấy chuồng ngựa.

                       Đi được một dặm

                       tôi lại nghe:

                       “Trong cuộc tranh đấu để cải thiện hoàn cảnh

                        đến khi nào mi sẽ gia tăng mỹ măn chất nô bộc trong mi?”

                       Đúng lúc ấy, tôi bắt đầu ghen với con ngựa được ở lại chuồng.

                       Đúng lúc ấy, kẻ cưỡi lưng tôi tống vào mặt tôi quả đấm.

DÂY CHUYỀN SẢN XUẤT

THƯ  Đ̀NH

Hết đêm này qua đêm khác,

                       dây chuyền thời gian sản xuất.

                       Khi tan tầm rời dây chuyền sản xuất nhà máy

                       chúng tôi nhập hàng nối nhau về nhà

                       tựa các v́ sao trên cao tụ lại trôi ngang nền trời.

                       Đằng kia

                       hàng cây mới trồng đứng bơ vơ.

                       Chắc tinh tú đă đuối sức

                       sau nhiều thiên niên kỷ

                       không thay đổi lữ tŕnh

                       và dáng đầy đặn, màu sắc

                       của lũ cây non thiếu máu

                       tái nhợt trong khói than nhà máy.

                       Tôi biết điều này

                       v́ chúng tôi chia chung một tập quán.

                       Lạ thật

                       tôi không cảm thấy ḿnh hiện hữu.  

                       Do khổ cực hoặc thói quen tôi hóa thành

                       hàng cây đang trổ nhánh, các tập hợp sao trời,

                       số phận đă an bày này

                       tôi chẳng c̣n hơi sức đâu mà cật vấn.

MỘT  NGÀY                

BẮC  ĐẢO

                       Khoá các bí mật của mi vào ngăn kéo

                       để lại những ghi chú bên lề cuốn sách mi ưa thích

                       bỏ phong thư vào thùng thư rồi đứng lặng hồi lâu

                       nh́n ngang nh́n dọc đám bộ hành bước trong gió,

                       quan sát vô tư các cửa kính tiệm với ánh nê ông chớp nhoáng

                       nhét đồng cắc vào buồng máy điện thoại

                       hít trộm khói thuốc của tay câu cá dưới cầu

                       trong lúc chiếc tàu hơi nước hụ vang một hồi c̣i

                       mi tự giương mắt ngắm qua mấy cụm mây khói thuốc

                       trong tấm gương to mờ mờ nơi lối vào nhà hát

                       và khi tấm màn sân khấu đă bịt tắt tiếng ồn của biển tinh tú

                       hăy lật dưới ánh đèn đường mấy phong thư cũ với mớ ảnh nḥa phai.

 ĐỪNG CHẤT VẤN MẶT TRỜI

                                                                                              CỐ THÀNH

                       Đừng tra hỏi mặt trời.

                       Hôm qua chẳng phải lỗi nó;

                       hôm qua là một v́ sao khác

                       đă cháy tan

                       trong ngọn lửa hy vọng đáng gờm.

                       Trên hương án của hôm nay

                       phô bày niềm im lặng hoàn hảo

                       cùng những chậu kiểng được chọn kỹ càng,

                       niềm im lặng

                       của tảng băng thạch

                       lênh đênh trên luồng nước ấm.

                       Khi nào th́ tiệm tạp hóa to tiếng khản giọng

                       Và guồng quay ngựa gỗ ghép vá

                       sẽ sống lại, bắt đầu chuyển động lại

                       chở theo đám vũ công hoặc bọn thiếu niên câm lặng

                       bầy nhi đồng răng chưa mọc

                       và các cụ lăo không c̣n răng.

                       Có lẽ bao giờ cũng có dăm mạng người

                       chịu số phận bị thế gian loại bỏ,

                       mấy chiếc lông bạch hạc

                       nhặt được mỗi ngày nơi trại lao công.

                       Màu đỏ quất với sắc lục nhạt,

                       vừa đắng vừa ngọt

                       các ngọn đèn bật sáng.

                       Giữa hoàng hôn sương khói

                       thời gian chữa lành thương tích và ta sống tiếp.

                       Thôi ta về nhà

                       quay lại với đời sống.

                       Tôi chưa quên đâu;

                       Tôi sẽ thận trọng ḍ bước qua mồ mả.

                       Cái vỏ trứng rỗng của vầng trăng trên kia

                       sẽ đợi đàn chim trở lại sau những chuyến đi.  

VÂN CẨU BI CA

tưởng niệm Cố Thành*

xuôi bờ Hoàng Hà

                ngược ḍng Dương Tử

                bay ngang Trường Thành

                chạm đỉnh Thái Sơn

                            những vệt xám dài hằn trên nương ruộng

                                        những lằn đen in dấu khắp thôn hương

                            từ Ân Thương qua Tần Hán

                                        từ Khổng miếu đến Mao lăng

                rơi xuống

                thành máu dân đen

                rơi xuống

                thành lệ oan hồn

                những áng mây trôi chậm

                                                    những áng mây buồn

                                                                           những áng mây cắm ba nén hương

*Cố Thành, con thi sĩ Cố Công, là một trong những nhà thơ tài hoa của Mông Lung Phái. Sau sự biến Thiên An Môn ông trốn ra nước ngoài rồi sống lưu vong với vợ ở Tân Tây Lan. Ít năm sau nhà thơ-đạo sĩ này lâm vào khủng hoảng; ông giết vợ với một lưỡi ŕu rồi tự sát.

***

Nguồn của những bài thơ tuyển dịch trên đây là tuyển tập thơ TQ, OUT OF THE HOWLING STORM do Tony Barnstone biên tập, Wesleyan U.P.,1993.

Để t́m hiểu thêm về nhà vật lư học Phương Lệ Chi và các ư kiến của ông về chế độ Bắc Kinh, có thể đọc bản dịch bài viết của Perry Link do Hoàng Hưng phổ biến trên mạng Bauxite VN:

Boston, ngày 4 tháng 6 năm 2013

    CHÂN  PHƯƠNG