NHÂN  NGÀY 30  THÁNG TƯ  

 

Vào dịp 30-4 năm nay, nhà thơ Nguyễn thị Thanh B́nh đă phỏng vấn một số văn nghệ sĩ trong và ngoài nước. Dưới đây là bức thư trả lời kèm mấy bài thơ.

 

Chân Phương

 

 

 

 

  Ngày 5 – 5 – 2012,

 

 

   Chào  Chị Thanh B́nh

 

  Chắc đôi lúc chị có dịp đọc tôi trên các mạng?  Chị sẽ thấy trong các trang tôi viết  Vấn Đề Việt Nam là một ám ảnh trở đi trở lại. (Trong bàn tṛn với vài nhà thơ cuối năm 2011 do Phan Nhiên Hạo đề xướng trên litviet chẳng hạn). Cũng như trong thơ văn của chị và một số ng̣i bút khác, tôi  đă liên tục suy nghiệm về vấn đề này chứ không phải mỗi năm đợi đến 30-4 th́ lên tiếng một lần, như vẫn thấy nơi chợ chữ chống phá lấy lệ lâu nay. Đâu cần chờ đến dịp này để đau đầu nhói tim; bởi v́ từng ngày trong nước là một bản sao lặp lại của 30-4-1975 mà đám cai thầu giang sơn h́nh chữ S tiếp tục nhét vào họng mọi người dân dù c̣n sống hay đă mất!

 

   Với cá nhân tôi, ngày 30-4-1975 mang ư nghĩa rất gần tôn giáo: đó là ngày PHÁN XÉT

của lịch sử cho mọi người Việt có ư thức. Dân Nam phải suy nghĩ về sự Thất Bại Ô Nhục cũng như dân Bắc phải xét lại cuộc Chiến Thắng Oan Nghiệt! Đây là đề tài tôi đang đào sâu, nhưng chưa đủ chín để có thể công bố. Chỉ dám đưa ra vài ư kiến cho các bạn cùng suy luận. Có vài lư do chính giải thích sự sụp đổ của Tháng Tư Đen: miền Nam thua v́ nền cộng ḥa non ngày bị độc tài quân phiệt làm suy yếu, lại phải bám vào Hoa Kỳ để sống c̣n nên chủ quyền chính trị không được phân minh. (Có thể so sánh thảm kịch Sài G̣n với chế độ Karzai ở Afghanistan hôm nay trong cuộc đụng độ với Taliban; cái ǵ sẽ xảy đến khi quân đội Mỹ rút vào năm 2014 ?) Về phía miền Bắc, dù không có chính nghĩa tập đoàn Ba Đ́nh đă thắng trận nhờ biết khôn khéo lợi dụng sự viện trợ của cả hệ thống Cộng Sản và độc quyền lá cờ dân tộc chủ nghĩa để động viên một khối nông dân đông như kiến đă bị sách lược nhồi sọ ngu dân biến thành trâu ngựa bị che mắt, đặc biệt là bao triệu thanh thiếu niên con em của họ sẵn sàng “sinh Bắc tử Nam” . Tôi h́nh dung đó là một bầy khủng long bằng sắt thép đêm ngày ḍ dẫm khắp rừng núi Trường Sơn tiến về phương Nam; nhưng khi chiếm được Sài G̣n th́ nhanh chóng diễn ra tuồng kịch bi-hài của bọn khủng long chỉ có bộ óc không to hơn bát gạo bao nhiêu!

 

   Xin trở lại với ư nghĩa của ngày PHÁN XÉT: Cũng như đám người vây quanh mộ thân nhân vào giờ hạ huyệt, chúng ta cần gạt một bên các tiểu ngă nhiều bệnh hoạn đầy mặc cảm để thành tâm mặc niệm và suy xét về nỗi tang chung. Và mỗi trí thức Việt phải nói: Mea Culpa, Mea Culpa! May ra chúng ta sẽ nhận rơ các bộ mặt Tội Ác và hiểu sâu hơn về các điều Trừng Phạt, qua đó giúp cho các thế hệ trẻ đầu óc c̣n trong sáng có thể t́m hiểu một cách lành mạnh và thông minh về một giai đoạn quá khứ đầy máu lửa ngục tù.

     

   Sáng kiến phỏng vấn của chị và hồi đáp của một số anh chị là điều bổ ích. ( Tôi đă đọc và chia sẻ nhiều nhận định tâm t́nh trên các trang Tiền Vệ mấy ngày vừa qua.) Đây là kư ức và kinh nghiệm tập thể, như một mẫu số chung của đại bộ phận người Việt di dân. Nhưng nỗi nhục công dân th́ mỗi người đều trải nghiệm khác nhau; kẻ ra đi trước 30-4 so với người ở lại sau đó làm boat people hoặc ra đi dạng H.O., O.D.P…Cũng vậy đám di dân lưu vong đôi khi qui cố hương thăm nhà không thể nào thấm được cuộc sống từng ngày của dân chúng trong cái CHUỒNG NGƯỜI được quản chế tinh vi ở Việt Nam! Nỗi nhục công dân thật ra là chất vàng đen tinh luyện từ địa ngục – đó là bảo bối của nhận thức chính trị mà ít nhiều giới trí thức Việt đă có.

 

   Cuối cùng, tôi không khi nào quên vị trí khiêm tốn của một ng̣i bút lưu vong, không c̣n đồng cam cộng khổ bằng máu thịt cuộc sống chuồng trại cơ cực với đồng bào. Bởi vậy nhiều lúc tôi câm lặng không buồn đụng đến mớ bản thảo rối tung các cảm nghĩ thế sự của ḿnh. Nhung cơn hấp hối kéo dài của một dân tộc là điều tôi vẫn mở mắt nh́n ngắm từng ngày.

 

   

Ngày 6 - 5 - 2012,

 

 TÁI  BÚT

 

    Dù đôi lúc tôi từng mượn lối văn chính luận để tŕnh bầy các suy tưởng và cảm nhận của bản thân, sự trải nghiệm của tôi phần lớn đều nhập thân vào thơ ca sau một thời gian dài trầm tư. Từ mùa địa ngục (Une Saison en Enfer-Rimbaud) đă h́nh thành những bài thơ tôi từng phổ biến trong ṿng thân hữu giữa ḷng chế độ công an. (Cố thi sĩ Diễm Châu đă khuyến khích và giúp tôi công bố ở hải ngoại tập thơ đầu tay ấy - Chú Thích Cho Những Ngày Câm Nín -; có thể tham khảo tư liệu về thi tập này trên Tiền Vệ, Về một tập thơ, 23 năm sau).  Từ khi rời quê nhà đến nay tôi vẫn tiếp tục tham dự qua thơ văn bi kịch của dân tộc nhưng v́ tài năng hạn chế nên chưa hoàn thành được tác phẩm tôi mong muốn.

   Để kết thúc cuộc phỏng vấn này xin gửi đến các anh chị và độc giả hai bài thơ , một cũ một mới, để “ôn cố tri tân” và cùng chia nỗi đau từ chấn thương lịch sử chưa phai.

 

 

I.                  KHẨN

 

vắng mặt trong các hội chợ sách quốc tế

vắng mặt trong các buổi tŕnh diễn văn nghệ ngoài trời

 

vắng mặt trên đài phát thanh

vắng mặt trong tiệm sách với thư viện

 

không tác giả

không tên

 

không lời mở đầu

không người giới thiệu

 

      lật ra chỉ thấy

                                toàn máu và máu

 

      tập thơ này, mày có nghe nói đến chưa

                                                                                  (CHÚ THÍCH CHO NHỮNG NGÀY CÂM NÍN)

 

 

 

 

II    BUỒN  VUI  CHUỒNG  THÚ #

 

                                                            nhớ  Đoàn Văn Vươn  và  Cù Huy Hà Vũ

 

 

1.     SAU CÁI CHẾT CỦA LỊCH SỬ

 

bên này mớ tử thi

bên kia lũ giết người

 

ngày qua ngày

hết tuyên truyền đến quảng cáo

lải nhải hàng cột nhật báo

 

mấy họng thần công trước Musée de l’Homme

thỉnh thoảng khạc ra bụi khói xe

 

                                           chim  

cặp cánh bốc cháy                           bướm    

                                 thiên thần                     lả tả     rơi   

                                                                                           vào miệng các hố bom

 

       Ariadne đă mù

       Cassandra câm điếc

 

       chiến hạm chiến xa nối đuôi tiến vào Địa Đàng

 

        năm tháng đi qua như đàn heo

        năm tháng đi qua như bầy lừa  *

 

        tôi bưng bát gạo nén hương

        ngơ ngáo giữa ḍng tàn binh lạ mặt

 

*(Ion Caraion, Diễm Châu dịch )

 

 

 

2.     BÊN LỀ HỘI NGHỊ TOÀN CẦU VỀ TRẬT TỰ MỚI

 

 

      chị đang tính toán ǵ giữa siêu thị?

      anh đang âm mưu chi trước ngân hàng?

   

      cô vẫn thoả hiệp với Wall Street?

      bác c̣n đồng lơa với World Bank?

 

     cuồng phong thổi tung các dự án Hi Vọng

     sóng thần cuốn sạch mọi chương tŕnh Hạnh Phúc

 

      từng bộ xương cổ đeo tḥng lọng

      bị áp tải về vương quốc của lăng quên

      

      c̣n ai nhớ những mùa đắm tàu?

      c̣n ai viết hồi kư trại cải tạo?

 

      bế mạc hội nghị nổ rân  tràng pháo tay của bọn khủng bố  đĩ điếm  mafia

 

      chưa biết nói biết đi

      đám hài nhi thiếu đói lê la

      giữa đống khí giới lẫn sọ đầu

 

      trong pḥng họp bí mật 

      lũ vượn người mang kính lăo

      tiếp tục cắt dán

                                                mớ dự án mơ hồ về tương lai thế giới

 

 

     III . VÀI CẬN CẢNH ĐẸP KHÔNG CỨU ĐƯỢC PHIM TRƯỜNG TỒI

 

     đánh mất mọi hệ quy chiếu

     đám đại biểu Việt Kiều với quan chức hội Nhà Văn

     quẩn quanh chụp h́nh nhau

     giữa bầy ăn mày trước Văn Miếu

 

     công chúng ngờ nghệch trước máy tivi

     giao phó trọn niềm tin

     cho Grammy Award và giải Oscar

 

     bọn c̣n lại

     giám khảo cùng nhà báo

     cật lực căi nhau về tiêu chuẩn hoa khôi hoa hậu

 

     tôi phát cáu

     nhảy lên giật micro:

 

     ai sẽ thanh trừng các băng đảng rận?

     ai sẽ giải tán các triều đại rệp?

 

     chưa kịp phóng ra cửa

     lẩn vào đám đông mệt mỏi thờ ơ

     một rừng công an mật vụ

     đă đè tôi ra

     xiềng tay trói chân

     súng dài súng ngắn dí cả vào người

 

 

    IV. ĐOẠN KẾT CÓ HẬU ( dịch loạn là HAPPY END)

 

 

    đang nằm chờ với niềm tuyệt vọng chắc chắn

  

    viên đạn nổ xuyên óc

    phát cuốc bổ vào đầu

 

    tôi chợt nghe

    một giọng nói thật văn minh vừa ôn tồn vừa tự tin:

 

    Calm down! Calm down! Ye all!

 

    Chào nhà thơ Chân Phương!

    Chúng tôi lâu nay vẫn quí trọng anh cũng như các nhân tài trí thức nước ngoài.

    Chấp hành đường lối “Khúc ruột ngàn dặm” của trung ương, chúng tôi chẳng muốn

    làm sứt mẻ t́nh cảm tốt đẹp giữa chúng ta. Nếu anh chấp nhận một điều kiện đơn giản                này, chúng tôi sẽ không thu hồi mà c̣n triển hạn visa và nhắm mắt làm lơ dù biết anh mang đôla hay euro lậu về nước vung vít rượu gái cờ bạc.

 

 

     tôi suy nghĩ rất nhanh

 

     tay này cỡ trưởng ban tuyên huấn hoặc phó chủ tịch hội 

     chắc chắn hắn có đọc Khổng Minh  Khổng Tử

     về mặt tài trí ḿnh khó địch lại

     thế th́ tốt nhất là ta tùy cơ ứng phó

 

     im lặng một phút để chứng tỏ

     cho đối phương thấy một mức độ cứng rắn tương đối

     tôi đáp nhỏ :

 

      Xin đồng chí cho biết điều kiện…

    

      Đổi đề tài! Anh nên đổi đề tài, từ đây muốn nói ǵ th́ nói viết ǵ th́ viết,

      tuyệt đối không được đụng đến chính trị không được đụng đến chế độ! OK?

 

      chỉ v́ câu này

      mà tôi hóa làm Hamlet của Việt Nam

 

      suốt ngày múa hát như Bùi Giáng trước đây

      miệng không ngớt thều thào

      dù đang ngồi Honda ôm hoặc cưỡi máy bay

 

 

      TO OK OR NOT TO OK ?  

 

 

         # Bài thơ này c̣n trong dạng phác thảo, lấy  từ xấp bản thảo THƠ CHUỒNG THÚ. 

 

       

CHÂN  PHƯƠNG