Lời đầu sách

Tạ Duy Anh

 

Tru Sa là bút danh của một tác giả đă từng xuất hiện đủ để bạn đọc nhớ về một cây bút- Nguyễn Thanh Phong- tác giả của tập truyện ngắn đầu tay Hóa Trang (Nhà xuất bản Hội nhà văn 2012), cùng nhiều truyện ngắn, trả lời phỏng vấn sắc sảo trên báo Văn nghệ trẻ và một số trang mạng…Việc tác giả quyết định “bỏ đi” một phần tài sản của ḿnh, trở về điểm xuất phát, làm lại từ đầu, coi như bây giờ mới lập nghiệp, nếu là những người thân th́ có lẽ chẳng đến mức quá bất ngờ, nhưng với bạn đọc và đồng nghiệp, không thể không khiến có một sự nghĩ ngợi nào đó. Hoặc anh ta điên rồ, hoặc đó là một con người dũng cảm đáng kính. Chúng ta c̣n nhiều thời gian để khám phá và đưa ra kết luận về điều đó, bởi tính tṛn th́ năm nay tác giả cũng mới 26 tuổi!

Với thân h́nh của một thanh niên nhỏ bé, ốm yếu, Tru Sa gieo vào tôi ấn tượng lo lắng khi lần đầu gặp nhau tại một nhà hàng nhỏ nhưng lăng mạn vào loại nhất của Hà Nội. Tôi có đủ từng trải để biết sáng tác văn học, nhất là với thể loại văn xuôi, hao tổn sức lực như thế nào. Hơn thế, có vẻ như cái cậu thanh niên gầy yếu ấy không mấy quan tâm đến những lời bàn luận, tâm tưởng cứ để cả ở một nơi nào đó. Hóa ra là v́ cậu chưa đủ tin vào đối tượng vừa mới quen biết, để có thể cởi bỏ gan ruột, như phần lớn những cây bút hậu sinh khác. Chỉ qua vài câu trao đổi, hiện lên trước mặt tôi một cá tính mạnh mẽ, trái ngược hoàn toàn với h́nh thức bề ngoài. Vốn đă từng tham gia tuyển sinh cho trường viết văn, tôi thường có ấn tượng tốt-và luôn đúng trong mục tiêu t́m ra những cây bút có triển vọng-với những thí sinh ăn nói lắp bắp, lủng củng, khó khăn khi diễn đạt điều ḿnh nghĩ trong đầu. Mà Tru Sa là mẫu tác giả như vậy. Và c̣n hơn thế, phải rất kiên nhẫn và thể tất mới có thể nghe hết những điều cậu tŕnh bày nhát một, hoàn toàn rời rạc, chẳng có mối liên kết nào về mặt logic.

Nhưng cũng dễ dàng nhận ra, Tru Sa là người có ư thức theo đuổi nghề nghiệp một cách cực kỳ nghiêm túc. Không phải măi tới khi đọc khoảng 30 truyện ngắn của tác giả (mà tôi được biết đó mới chỉ là phần nhỏ những ǵ Tru Sa đă tạo ra?) tôi mới đưa ra nhận xét này. Trong tập sách mà chúng ta đang cầm trên tay, tác giả có chủ ư thể nghiệm một lối viết của riêng ḿnh. Tức là quyết không giống ai, cả cổ lẫn kim, cả đông lẫn tây. Tác giả có làm được điều đó không, là một chuyện c̣n phải chờ. Nhưng người mới vào nghề mà đă nuôi ư đồ ấy, riết róng thực hiện, không quan tâm đến danh tiếng, không bao giờ bằng ḷng với ḿnh… đă rất đáng nể. Bởi v́ Tru Sa biết rất rơ, làm thế là ḿnh đang đối mặt với một cuộc phiêu lưu mạo hiểm. Hoặc anh sẽ có một chỗ đứng riêng, hoặc biến mất vào khoảng hư vô mênh mông.

V́ thế, có thể nói ngay, những sáng tác của Tru Sa, bao gồm cả 10 truyện ngắn in trong tập sách này, rất khó thuộc về số đông độc giả. Hiện thực mà tác giả làm nền cho ư đồ của ḿnh không phải là một hiện thực thông thường, mang hơi thở của đời sống quan thuộc. Nó đă được lọc qua lăng kính của tác giả, để bỏ đi phần lớn những ǵ mầu mè. Trên cái phông thu nhỏ thứ  hiện thực đă được cô đặc ấy, tác giả đặt lên đó những nhân vật gần như đều mang hội chứng con rối, kẻ bị sai bảo, thần kinh bất định, tính khí chẳng giống ai, từ sở thích đến tính cách đều dị biệt…Và cái đám nhân vật ấy cứ luôn sống trong trạng thái phải chạy trốn một đ̣n trừng phạt nào đó. Họ có tội ǵ và ai có đủ tư cách cũng như quyền năng để trừng phạt họ? Ngay cả những người vô can nhất th́ cũng bị cái án treo dày ṿ là những lời cật vấn vây hăm: Ḿnh đang sống, đang hưởng hạnh phúc hay là đang gây tội ác để cuối cùng ch́m vào bóng tối? Ḿnh có nên chấp nhận cái cuộc sống này và nếu không chấp nhận th́ sẽ phải làm ǵ tiếp theo? Tại sao con người lại không thể sống b́nh an, không thể trung thực, không thể là chính ḿnh? V.v. Đó là những câu hỏi cứ lơ lửng trong suốt hơn 200 trang sách và sẽ c̣n bám đuổi lấy bạn đọc, cả khi bực ḿnh gấp sách lại. Đúng là Tru Sa có ư định gây sự với người đọc, bằng cách đưa họ vào đối diện với những t́nh huống mà họ không thích một tí nào-cả về mặt tâm lư và thói quen xă hội. Đó là những ẩn ức lịch sử vẫn c̣n nguyên vẹn đời này qua đời khác; những triết lư bịp bợm mang mầu sắc triết học; những bài học đạo đức nực cười hay đă bị đánh tráo; sự mù mờ, bất toàn của cơi sống hiện tại…

Đọc Tru Sa, ấn tượng đến ngay từ những trang đầu là rất dễ bị làm cho rối trí. Hành tŕnh của các nhân vật không tuân theo thứ tự lớp lang quen thuộc. Ngôn ngữ, ư tưởng có phần tù mù. Nó thách thức sự suy đoán. Nhưng rồi cứ từ từ, một ánh sáng nào đó sẽ lóe lên, ở đâu đó trong khoảng mù mịt của những con chữ, khiến ta bỗng thấy ra một cái ǵ đó mà ḿnh vẫn miệt mài đi t́m.

 

Hà Nội đầu thu 2015