Vinh danh Leonard Cohen ( 1932-2016)

Description de cette image, également commentée ci-après

Leonard Cohen sinh ngày 21 – 09 -  1934Westmount (Québec) và mất ngày 7 – 11 - 2016    ở Los Angeles (Californie),  là  nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ, có  viết văn và vẽ.

Tập thơ đầu của ông in ở Montréal en 1956, và quyển tiểu thuyết đầu tay in năm 1963.  

Những ca khúc của ông  xuất hiện năm 1967 với  Songs of Leonard Cohen, trở nên thịnh hành  từ những  năm 1970. Leonard Cohen đào sâu  sự cô quạnh, tính dục, t́nh yêu, tôn giáo  và những  quan hệ người - với-  người  trong một bầu không khí nặng tâm lư trầm cảm.  Ca khúc Cohen ảnh hưởng lên rất nhiểu những sáng tác ở Bắc Mỹ, đặc biệt là ở Canada (Panthéon de la musique canadienne en 1991, au Panthéon des Auteurs et Compositeurs canadiens en 2006, au Rock and Roll Hall of Fame en 2008).    

Ông được vinh danh là thành viên   l'Ordre du Canada (CC) năm  2003 và Grand Officier de l'Ordre national du Québec (GOQ) năm  2008. Công tŕnh về thi ca của ông được giải thưởng  Prix Prince des Asturies des Lettres 2011[].

Theo di chúc, Cohen được chôn ở Montreal, nơi ông sinh ra. Trước căn nhà ông trên phố Valiere ở Plateau Montreal, người  ngưỡng mộ hàng đoàn đến mang hoa viếng và thắp nến tiễn ông sang cơi vĩnh hằng, khung cảnh thật là cảm động. Nghệ sĩ nước  Việt Nam    h́nh như ít có người  được  như vậy, và ngoại lệ  có lẽ chỉ có Nguyễn Tuân và Trịnh Công Sơn! Thật tủi, lại nhớ lời Nguyễn Vĩ oán thán về thân phận nhà văn An Nam, những người đă cống hiến rất nhiều cho nền văn học nghệ thuật ở nước ta. Khi sống, khổ như chó, lúc chết, cũng thế, thậm chí tệ hơn. Tưởng nhớ đến  Nguyễn Bính, Nguyên Hồng, Khái Hưng, Vũ Hoàng Chương…và thắp những nén hương oan khuất.

Chính phủ Quebec đă quyết định làm lễ quốc táng cho Leonard Cohen. Để vinh danh ông, tôi xin giới thiệu ca khúc Hallelouja, bài thơ ông khiến Bob Dylan, người  được giải thưởng Nobel 2016, đă thốt rằng có muốn ông ta cũng chẳng làm nổi!

Ca khúc này được tŕnh bày nhiều lần, với nhiều ca sĩ khác nhau. Họ hát những đoạn họ chọn lựa, và  có lẽ hát toàn bài  chỉ có chính Leonard Cohen. Tôi cũng mạn phép chuyển  nghĩa ca từ, theo tôi, là một  bài thơ có tố chất tâm linh sâu sắc. Chuyển  nghĩa mà bạn đọc ra thơ là điều mong muốn, nhưng xin thú thực , nhiều khi lực bất ṭng tâm. Những con chữ có hồn của chữ. Nhưng dịch thơ  với ước muốn  chuyển  được hồn thơ phải chăng là một trong những không tưởng lớn nhất trong ngôn ngữ trần gian?

 

Hallelujah

Leonard Cohen

 

Nghe Cohen hát, xin nhấp vào   http://www.vevo.com/watch/leonard-cohen/Hallelujah/CAC230900049

Now I've heard there was a secret chord
That David played, and it pleased the Lord
But you don't really care for music, do you?
It goes like this
The fourth, the fifth
The minor fall, the major lift
The baffled king composing Hallelujah[i]

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

Nay tôi  nghe tiếng   đàn huyền nhiệm

David[ii] khẩy  đàn khiến Thượng Đế hài ḷng

nhưng bạn đâu quan tâm đến âm nhạc, phải không bạn?

Này, thế này

Nốt thứ năm, thứ sáu

gam Thứ  xuống thấp, gam Trưởng  lên cao

ông Hoàng  lạc  lối đang soạn  bài ca  A-lê- lui- ia

Your faith was strong but you needed proof
You saw her bathing on the roof
Her beauty and the moonlight overthrew her
She tied you
To a kitchen chair
She broke your throne, and she cut your hair
And from your lips she drew the Hallelujah

Niềm tin dẫu  có mạnh  nhưng bạn cứ cần thêm chứng cớ

dẫu  trần truồng trên mái nhà

nhan sắc dưới  ánh trăng xô ngă

nàng trói bạn

vào chiếc  ghế trong bếp

đập vỡ ngai vàng,

 cắt tóc bạn

và qua môi bạn nàng hát A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

You say I took the name in vain
I don't even know the name
But if I did, well really, what's it to you?
There's a blaze of light
In every word
It doesn't matter which you heard
The holy or the broken Hallelujah

 

Bạn bảo tôi hoài  công kiếm  t́m 

tôi  chẳng  biết ǵ ngay về cái tên

Nhưng nếu tôi biết, thật thế, th́ bạn tính sao?

Bùng bùng  ánh sáng

trong mọi chữ

và có hề chi khi bạn nghe

tiếng  tinh nguyên hay tiếng vụn  vỡ A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

I did my best, it wasn't much
I couldn't feel, so I tried to touch
I've told the truth, I didn't come to fool you
And even though
It all went wrong
I'll stand before the Lord of Song
With nothing on my tongue but Hallelujah

Tôi hết sức ḿnh dù chẳng bao nhiêu

không thể cảm, nên tôi cố chạm vào

tôi xin nói thật, tôi chẳng   lừa dối bạn

và ngay như vậy

khi mọi sự chệch đường

tôi thẳng người trước Chúa tể  của Thi ca

và không chi lưỡi tôi uốn giọng  ca  A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah



 Sau đây, xin giới thiệu một giọng ca khác, với một đoạn ca từ khác :

 

Jeff Buckley  

Nghe hát, xin nhấp vào http://www.metrolyrics.com/hallelujah-lyrics-jeff-buckley.html

 

Well I've heard there was a secret chord
That David played and it pleased the Lord
But you don't really care for music, do you?
Well it goes like this:
The fourth, the fifth, the minor fall and the major lift
The baffled king composing Hallelujah

Nay tôi  nghe tiếng   đàn huyền nhiệm

David khẩy đàn khiến Thượng Đế vui ḷng

nhưng bạn đâu quan tâm đến âm nhạc, phải không?

Này, thế này

Nốt thứ năm, thứ sáu

Thứ  xuống thấp, Trưởng  lên cao

ông Hoàng  lạc  lối đang soạn  bài ca  A-lê- lui- ia

 

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

Well your faith was strong but you needed proof
You saw her bathing on the roof
Her beauty and the moonlight overthrew ya
She tied you to her kitchen chair
And she broke your throne and she cut your hair
And from your lips she drew the Hallelujah

Niềm tin dẫu  mạnh  nhưng bạn cứ cần thêm chứng cớ

dẫu  trần truồng trên mái nhà

nhan sắc dưới  ánh trăng xô ngă

nàng trói bạn

vào chiếc  ghế trong bếp

đập vỡ ngai vàng,

 cắt tóc bạn

và qua môi bạn nàng hát A-lê-lui-ia

 

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

But baby I've been here before
I've seen this room and I've walked this floor
You know, I used to live alone before I knew ya
And I've seen your flag on the marble arch
And love is not a victory march
It's a cold and it's a broken Hallelujah

Khi c̣n thơ tôi đă từng ở đây

Tôi đă thấy căn pḥng này,  tôi đă bước trên sàn nhà này

Bạn biết,

tôi quen sống cô đơn trước khi tôi gặp bạn

và đă từng thấy lá cờ trên ṿm  cẩm thạch

biết  t́nh yêu không là  cuộc diễu hành của những kẻ  thắng trận

mà là tiếng lạnh buốt và vỡ vụn A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

Well there was a time when you let me know
What's really going on below
But now you never show that to me do ya
But remember when I moved in you
And the holy dove was moving too
And every breath we drew was Hallelujah

Đă từng có lần khi Người nói cho tôi  biết

những ǵ  đang xảy ra ở chốn dưới kia

nhưng nay Người lại không chỉ cho tôi rơ 

và xin đừng quên khi tôi luân chuyển trong Người

th́ con chim bồ câu thánh thiện  cũng cất cánh bay

và trong từng hơi thở cất nhịp A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah

Maybe there's a God above
But all I've ever learned from love
Was how to shoot somebody who outdrew ya

And it's not a cry that you hear at night
It's not somebody who's seen the light
It's a cold and it's a broken Hallelujah

 

Rất có thề có  một Thượng Đế trên cao

bảo những ǵ học được từ t́nh yêu

là làm sao bắn hạ những kẻ tính kéo ta xa  ra

Không phải là tiếng la nghe một đêm qua

và  càng không phải là người  nh́n dưới ánh sáng

trong  tiếng lạnh buốt và vỡ vụn A-lê-lui-ia

Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah



 



[i] Bài ca mừng Chúa cứu rỗi

[ii]  Chỉ người Do Thái