Gửi Phan-huynh
Tiếng bánh xe trên phi đạo và tiếng gió ù ù thổi ngược khiến hành khách xôn xao. Cô chiêu đăi viên hàng không lại nói, giọng kéo dài hệt như phát từ một cái máy, nhưng chẳng một ai nghe. Mở bức thư viết tay, tôi lướt mắt đọc đoạn cuối « ... sẽ đón ông ở phi trường. Tôi hy vọng ông đến và công việc có thể hoàn tất trong ṿng thời gian hạn định ...» Nối đuôi nhau, hành khách vội vă vào nơi thu hồi hành lư. Khi tôi đẩy chiếc xe lăn ra ngoài, tôi nghe tiếng phóng thanh gọi tên đến quầy American Air Line. Ở đó, một người đàn ông đứng chờ. Ông ta chắc người Samoa thổ dân ở đây, ria mép đen nhánh trên da mặt sạm đen, bụng phục phịch tṛn xoe trong chiếc áo sơ-mi lổn nhổn đủ màu. Như vậy bà ta không ra đón. Người đàn ông lễ phép đến mức cung kính. Như vậy không phải là chồng bà ta. Ông ta xách va-li cho tôi ra bỏ vào thùng một chiếc Limousine đợi sẵn. Ông mở cửa đằng sau cho tôi vào rồi lên phía trước ngồi cạnh tài xế. Như vậy, ông làm công. Xe thả bánh lăn đi không một tiếng động. Lát sau, xe vào một phi trường nhỏ. Nghe tôi hỏi, ông đáp gọn : Sir, phải lấy trực thăng bay thêm bốn lăm phút nữa “
Chúng tôi xuống trực thăng rồi lại lên xe. Từ lúc đó tôi mới nh́n ra. Nắng chói chan trong vắt. Những hàng dừa xanh chao nghiêng trong gió chạy ngược chiều xe đi. Biển đằng xa tráng bạc lóa sáng. Xe lên triền dốc, chạy thêm khoảng hai cây số men đồi th́ tới một trang trại. Bấm nút mở cửa tự động, tài xế nhe răng cười rồi thả xe vào con đường rải sỏi trắng, tiếng lạo xạo như reo chào. Một anh bồi, quần trắng, áo trắng chạy đến mở cửa xe cho tôi rồi hai tay xách hai chiếc valy đi trước, miệng vui vẻ mời tôi đi theo. Đưa tôi vào căn hộ nằm phía trái biệt thự, có pḥng ngủ và pḥng khách, trổ ra một góc vườn xanh mát, anh ta cười cười “ ...Lady bảo ông nghỉ cho khỏe. “ Tôi hỏi “ ...bao giờ tôi gặp bà ấy ? “ Lắc đầu, anh bồi cười mỉm đi ra. Tôi nh́n quanh. Bộ sa-lông, bằng mây. Chiếc giường đơn, cũng mây. Tủ treo quần áo, rồi bàn làm việc, trừ mặt kính, cũng là mây nhay nháy bóng. Mở cửa, tôi ra khoảnh vườn. Giữa hai gốc cây, một chiếc vơng đă cột sẵn, không phải là loại to bản như vơng Nam Mỹ mà là loại vơng làm bằng những sợi giây dù, một loại vơng nhỏ cho một người, giây dù là từ những cái dù đă mở, lượm lặt lại có lẽ là từ một trận chiến đă kết thúc ở một nẻo xa xôi. Tôi ngả ḿnh xuống đong đưa. Nắng trong vắt rải trên những chùm cây xanh muốt như tráng men ṛng lên vạn vật.
Hai tháng trước, tôi đọc trong mục rao vặt một tờ báo “ ...cần liên lạc với một nhà văn giúp hoàn thành một hồi kư. Ngoài chi phí di chuyển, lương bổng sẽ thỏa thuận... “. Tôi trả lời, ngượng ngùng dối “ ...với điều kiện là thời gian không quá sáu tuần “ mặc dầu sau đó rồi th́ tôi chẳng biết tôi sẽ làm ǵ. Bức thư hồi âm, kèm vé máy bay và một tháng lương, lại đèo thêm hàng chữ “ ...nếu sáu tuần chưa xong được th́ ông có thể hoàn tất sau, ở nơi nào cũng được, với số lương ông qui định “. Đọc thư, tôi lâng lâng. Có ai trả công cho tôi chuyện viết lách bao giờ. Và chủ, bà chủ nói cho rơ, không hề kỳ kèo bớt một thêm hai. Tôi phải thành thật, điều đó khiến tôi đỡ xấu hổ, và chỉ sự tế nhị đó của bà cũng đủ làm cho tôi dốc hết sức ḿnh làm cái công việc chữ nghĩa ra tiền lần đầu trong đời. Nằm xẹp, tôi xua đuổi cơn cùng quẫn của cả thể xác lẫn tâm hồn bằng tưởng tượng. Tôi h́nh dung ra bà, đẹp kiểu đẹp u uẩn mang chất định mệnh trên khóe mắt đầu môi, lộng lẫy phù hoa và kiêu sa hỏi “ ...anh đă bao giờ yêu ai đến chết chưa ?” Dĩ nhiên câu hỏi là một thách thức, và tôi sẽ là kẻ đi chinh phục. Như Thành Cát Tư Hăn, quất ngựa không yên cương trù bị cuộc viễn chinh bằng tính nhẩm. Tôi mang theo ḿnh một bọc chữ, mỗi con chữ là một phép lạ, và nắm cái bí mật nhào trộn những con chữ để tạo ra những cuốn kinh t́nh yêu với sức mạnh tái sinh cả địa cầu. Nó bắt đầu như thế này “ Vực sâu ghê rợn nhất của cuộc sống là ... ? “. Là ǵ ? Tôi định viết là không t́nh yêu, nhưng thấy nhàm dễ sợ. Hay là ư thức sự bi thảm bất khả kháng của cuộc sống không t́nh yêu ? Tại sao lại ư thức, có phải ư thức xác định cuộc sống đâu. Cái phần vô thức hấp dẫn hơn nhiều. Vả lại, bất khả kháng có nghĩa là tuyệt vọng, và thế th́ c̣n ǵ nữa để nói để viết. Cuốn kinh có lẽ phải bắt đầu bằng một khẳng định lạc quan. Chẳng hạn, “ tôi yêu, là tôi tồn hữu “. Hoặc “ yêu là tồn hữu “ cho gọn và sắc. Tôi dẫu không hẳn tin nhưng khoan khoái hơn. Dĩ nhiên với sự khoan nhượng cho chính ḿnh như khí giới cuối cùng của kẻ bị tuyệt vọng săn lùng. Khoan khoái, phải nói thật, cũng phần nào nhờ tháng lương gửi trước. Có nó, tôi đi sắm đồ bộ, thửa lại cặp kính gọng vàng, quăng cặp kính nhựa vào sọt rác như quăng đi quá khứ. Và tôi lên đường, hăm hở mặc dầu chẳng biết trước mặt là ǵ. Tôi chỉ tự nhủ, vượt biên c̣n được th́, trượng phù hề, xá chi. Có phải biển cả với con thuyền mong manh hai lốc và gần sáu mươi nhân mạng có đúng một trăm lít nước đâu ?
Đây có phải là Kahoolawe, một trong số những ḥn đảo trải ra giữa biển xanh biếc nh́n từ trực thăng ? Sau khi đáp xuống, một chiếc Lincohn đă chờ tôi. Ba mươi phút sau, tôi ở trong căn pḥng này. Và bây giờ, ngỡ ngàng, tôi tự hỏi, tôi đang làm ǵ ? Đợi đó. Thế nào bà ta cũng sẽ đến. Tôi vội vă vào nhà rửa mặt, đánh răng và chải tóc lại. Tôi xếp va-li vào một góc, lôi để trên bàn viết dăm ba cuốn sách , bày ra nào là Hợp Lưu, là Văn Học, là Văn, ư bảo với bà ít nhất, phải, ít nhất là tôi bảo đảm một phẩm lượng văn học tối thiểu sẽ có. Ngay cả ở thể một hồi kư, không phải chỉ kể chuyện dọc theo trục thời gian thẳng tắp ngày tháng với những sự kiện cái đến trước cái đến sau cứ làm như thể từ cái nọ đẻ ra cái kia trong một chuỗi cấp số. Vào ngồi trước bàn viết, tôi tiếp tục chờ. Nh́n điện thoại đặt một góc, tôi đợi nó reo.
Buổi trưa qua đi. Vẫn không một ai. Nh́n lên vách, tôi ngắm nghía một bức tranh chiếm đến gần nửa bức tường trong pḥng. Người đàn bà trong tranh đội khăn vàng, ngồi chống chân chữ ngũ nh́n một người đàn ông bán thân lơa thể, nằm nhắm mắt. Như ngủ, hay đă chết ? Khác nhau, chỉ là hơi thở lẫn độ phập phồng của ngực. Nhưng tranh trên không gian hai chiều không cho thấy hơi thở lẫn độ phập phồng. Tôi đành đoán, cho ḿnh yên tâm, rằng người đàn ông đang ngủ. Nhưng tại sao mắt người đàn bà lại vướng vất hơi hướng nửa thần linh, nửa ma quái. Và nh́n kỹ, chiếc khăn vàng xơa xuống vai với chi tiết từng sợi lụa dệt thô như đang lay động. Thế th́ tôi có thể nhầm. Lẽ nào người đàn ông đă chết. Tôi cảm thấy lạnh gáy. Tôi không muốn sống chung với người chết. Tôi tập trung tầm nh́n vào ngực người đàn ông. Lát sau, nó phập phồng. Có nghĩa là hắn ta đang ngủ. Hoặc có chết, chắc đă sống lại.
Khoảng bảy giờ chiều, anh bồi đến lễ phép mời tôi đi dùng bữa. Bà ta chắc chắn ở đấy đợi. Chắc có cả ông chồng. Và con cái họ, không chừng. Tôi bước theo anh bồi qua một hành lang đi lên pḥng ăn, thấp thỏm nhưng im lặng không hỏi. Biệt thự này hai tầng, rộng thênh thang, phía sau là chỗ nuôi ngựa có đến cả đàn. Mặt trời buổi chiều đỏ ối rơi xuống mặt biển như trái chín rụng xuống cội. Mặt đất lơ lửng chớm sương, kéo ngang tầm mắt những đám mây lung linh hắt về chân trời một ṿm mênh mang màu tía pha những ánh tím sáng mơ ảo. Anh bồi mở cửa cho tôi vào. Bàn ăn dài, cả chục người ăn cũng có chỗ. Đầu bàn, chỉ có đĩa, ly rượu và muỗng cho một người. Tôi ngạc nhiên ngồi xuống. Bữa đó, tôi chỉ một ḿnh. Rượu đỏ là rượu Pháp thượng hạng vùng Bordeaux. Và món ăn do một tay bếp người Âu nấu. Tôi hỏi. Anh bồi lại cười mỉm “ ...tôi không biết. Lady dặn đến giờ th́ mời ông đi ăn “. “ Lady đâu ? “. Anh ta lắc đầu. Tôi thấy ḿnh như một đứa trẻ bị bỏ rơi. Cái cảm giác lạc lơng tôi biết từ khi tôi lên bảy tuổi, từ nhà quê lên Hải Pḥng rồi lớ ngớ thế nào tôi lạc mất mẹ ở chợ Sắt. Lần này, tôi không sợ nhưng lại thấy tủi. Tôi ăn nhanh rồi về căn hộ dành cho ḿnh. Khoảng cách lúc đó chỉ là vết nứt, giữa nhà văn và nhân vật.
Ngày thứ hai, cô thư kư của bà ta điện thoại xin lỗi là bà c̣n mệt.
Ngày thứ ba, cũng vậy.
Vết nứt đầu toác miệng to dần. Tôi sợ nó sẽ kéo tôi hút vào một đáy sâu, và tôi bảo cô thư kư, tôi về L.A, sẽ trở lại khi bà chủ đă khỏe hẳn. Cô ta đáp, cô phải hỏi phép. Bấy giờ, tôi mới rơ rằng ở đảo này phải dùng trực thăng của bà mới bay về Honolulu được. Đột nhiên, tôi chợt có cái cảm giác là tù giam lỏng, thứ cảm giác người sống trên những ḥn đảo biệt lập với đất liền khá quen thuộc. Cô thư kư lại nhẹ nhàng, sao ông không làm việc của ông, nghỉ ngơi và nhất là đi dạo quanh ḥn đảo này. Chu vi nó chỉ độ bốn mươi cây số, và nếu ông thích, có xe đạp cho ông đạp.
Không làm ǵ mà nhận lương khiến tôi bồn chồn. Từ mặc cảm kư sinh đến sự lỳ lợm chai đá là một quảng đường vừa đi ta vừa tự biện minh bằng những biếm luận lảm nhảm về nhân sinh. Tôi quên mất cuốn kinh t́nh yêu bắt đầu bằng một câu, gọn và sắc, yêu là tồn hữu. Nhưng như mọi điều, trừ Thượng Đế và sự chết, chúng đều đến cái giới hạn sau đó chúng đầu thai thành điều khác. T́nh yêu, chẳng hạn, có thể thành sự căm thù, ức chế, cưỡng đoạt. Và tệ nhất, sự dửng dưng. Thậm chí, sự không cả cái không ǵ hết. Ở đúng trạng thái đó, bà ta xuất hiện. Bữa tối hôm đó, bàn ăn bày biện cho hai người. Tôi làm ra dáng bất cần, ngồi xuống trước th́ bà ta hiện ra. Và xin nói, chẳng phải tôi là nhà văn sẽ viết về bà mà tôi dối bạn, nói ngay là bà ta, người đàn bà nuôi tôi ăn không ngồi rồi một tuần nay, là một người đàn bà nhan sắc.
- Chào ông.
- Thưa bà...
- Ông khỏe, mọi sự như ư ông ?
- C̣n bà ?
- Tôi khỏe.
- Năm tuần nữa, tôi phải đi. Bao giờ ta bắt đầu ?
- Ngay bây giờ. Ta bắt đầu rồi. Ông dùng đi !
Tôi cầm nĩa lên rồi bỏ xuống bàn. Bà ta ăn, tay kiểu cách nâng ly mời. Tôi uống. Nước mắt tôi cay sè. Niềm tủi nhục khiến cổ tôi se lại :
- Tập hồi kư. Bà cho để tôi c̣n đọc.
- Tập hồi kư nào ?
- Thưa bà, tôi tưởng công việc của tôi là biên tập hồi kư của bà để sau in lại... như một tác phẩm văn học cho công chúng.
- A, ra ông nghĩ thế. Cũng có thể. Ông dùng đi... Tôi có ghi chép sơ sài, nếu gọi là hồi kư th́ hơi quá. C̣n biên tập là để giúp tôi sắp xếp một thứ trật tự cho tôi. Chuyện in, tôi quả chưa nghĩ tới. Không nghĩ th́ đúng hơn. Đời mỗi một người có ǵ đáng để kể ?
Tôi giật ḿnh, cúi đầu nghĩ ngợi. Bà ta nh́n tôi, ánh mắt tinh quái thách thức :
- T́nh yêu, chẳng hạn...
- Tôi chưa hề biết đó là ǵ.
- Ông nhà đâu ?
- Ông nào ?
- ...
- Tôi ba đời chồng. Cười nhạt, bà ta tiếp - ông nghĩ dễ lấy ai là yêu người đó à ? Ông biết ǵ về t́nh yêu ?
- ...
- Ông nói đi - bà nh́n thẳng vào mắt tôi, giọng châm biến - tôi xin nghe...
Tôi sượng sùng. Từ lúc ấy, sự khó chịu ùa đến như nước mùa lũ. Cố nhếch miệng cười tủm, tôi im lặng giữ thế thủ. Anh bồi rón rén rót rượu, rồi lui vào góc pḥng, đứng khoanh tay.
Vết nứt đầu tiên mở toác ra thành một khoảng cách đẩy tôi xa nhân vật của tôi đến độ tôi cảm thấy bất lực, hệt như lần đầu đi nhà thổ vào ngày mùng hai Tết, sau khi đă đếm đủ năm mươi đồng ĺ x́, tiền thời Cộng Ḥa miền Nam thứ nhất hồi chưa mất giá. Cô gái làng chơi nh́n tôi tháo lui la ...Tết nhất đừng làm tôi xui nghen! Thương hại, cô hỏi, lần đầu hả ? Rồi kéo quần tôi xuống. Bồ nằm đi thoải mái, tôi lo. Cô ta rửa xà bông cho tôi, rồi cúi xuống úp mặt vào, lát sau ngửng lên, lại la ...sao kỳ vậy, cha nội. Không, không thể thụ động như vậy. Tôi thầm nhủ, phải bung ra, phá vỡ cái ngột ngạt giữa tôi và bà. Ngước nh́n bà đang ngắm tôi như một con mồi, tôi thách đố :
-Thưa bà, có lẽ công việc bà giao tôi không làm được...
- Sao kỳ vậy, nhà văn.
- V́ cái khoảng cách ấy, giữa nhân vật và tôi.
Bà ta bật cười, diễu cợt :
- Cứ thoải mái, để tôi lo.
Nhưng bà ta vẫn ngồi ở đầu bàn, không cúi xuống mà ngửng lên, giọng chiến thắng :
- Chuyện đó có chi lạ. Giao tiếp lần đầu ai chẳng thế. Ông cứ từ từ, không có ǵ phải vội vă cả.
Sau bữa tối, bà ta đưa cho tôi cầm về một tập giấy, khoảng trăm tờ, xếp theo thứ tự ngày tháng. Tôi bỏ cả đêm ra đọc, ghi chép lại những sự kiện, nhưng tuyệt nhiên không t́m ra chút ǵ là nội tâm bà, nhân vật của tôi. Mường tượng lại buổi tiếp xúc vừa qua, tôi chỉ có cái cảm giác xuống vực đối mặt vào vách đá bí ẩn, trơ trọi, lạnh lẽo. Và thô cứng thứ nham thạnh kiêu kỳ sẵn sàng chĩa nhọn đâm toạc vào bước bất cẩn của những bàn chân trần trụi da thịt con người. Tôi điện thoại. Cô thư kư hẹn sẽ gọi lại. Đến trưa, cô ríu rít, Lady hẹn bữa tối. Rồi cô bảo, tôi tên là Jacintha. Hân hạnh. Vâng, hân hạnh. Trưa thứ bảy, tôi rảnh. Lại có một chiếc xe đạp cho ông. Đi dạo nhé. Đảo đẹp lắm, nhất là vào hoàng hôn, lúc mặt trời lặn. Vâng. Tôi thầm nhủ, cũng là dịp tôi hỏi Jacintha để t́m hiểu nhân vật của tôi.
Jacintha có lẽ xấp xỉ ba mươi. Cô ta sinh đẻ ở đảo, gốc Phi luật Tân, mẹ một đứa bé gái chạc năm tuổi thỉnh thoảng thấp thoáng trong khu vườn cạnh chuồng ngựa. Đến đảo làm việc từ thuở ông chủ c̣n sống, cô gần như không có một ai là thân thích, lâu lâu mới đưa con đi Honolulu ở một vài ngày rồi lại về. Cô mặc áo pull, quần zin Levi, tóc cắt ngắn, dáng hao hao chút nam tính, cười khoe hàm răng trắng muốt. Đạp xe dấn lên trước, cô dặn, sau khúc này xuống dốc đấy, you cẩn thận nhé. Chúi người trên chiếc xe cuốc, tôi thử bóp phanh cho yên tâm, rồi thả cho lao xuống. Đến khi hết đà, chúng tôi ngừng lại ở mỏm núi. Phía dưới đá tảng nằm chồng lên nhau, nhô ra biển hứng những con sóng trắng xóa hắt văng lên hàng ngàn giọt nước lấp lánh mặt trời.
Jacintha kể, nửa ḥn đảo thuộc bà ta, đất dùng để trồng trà xanh xuất khẩu sang Nhật. Ba năm trời kể từ ngày ông chủ mất, Lady dành vài mẫu đất trồng loại lan chịu được nóng. Xưa đi học về thực vật, Lady nay vẫn thường xuyên mua loại báo chí chuyên đề, cấy và ghép được một vài loại lan mới, nhưng không bằng ḷng v́ vẫn là loại lan đất. Lady quyết bằng mọi cách cấy phong lan, tạo độ ẩm nhân tạo trong pḥng thí nghiệm, nhưng h́nh như chưa đi đến đâu. Mỗi lần về L.A với Lady, Jacintha than, y rằng là chỉ chở về hóa phẩm thí nghiệm và sách báo. Tôi ḍ hỏi “ ...sách thực vật không thôi à ? “. Không, Jacintha đáp, đủ loại. Tiếng Anh, tiếng Việt và đôi khi tiếng Pháp. Chép miệng, Lady chỉ có cái thú vui đó và hoa lan. Thế con cái Lady đâu ? Jacintha trợn mắt, làm ǵ có. Lady c̣n trẻ, giàu có thế, t́m một người đàn ông bầu bạn dễ ợt, tôi bàn. Jacintha nh́n thẳng vào mắt tôi “ ...ông có phải là người đó không ? “. Cái nh́n xoáy thốc vào khiến tôi phát ngượng, vội vàng đáp, không. Tôi nói về công việc tôi phải làm. Jacintha vui vẻ, mắt long lanh nh́n ra xa, reo lên “ ...hóa ra you là writer, my God ! “ Tại sao cô kêu lên my God. Ấy, bởi đây là lần đầu tôi gặp. Bây giờ người ta là chuyên viên đủ loại, chứ writer, hiếm lắm. C̣n ai chịu làm cái chuyện ít tiền đó, Jacintha nh́n tôi thương hại. Tôi buột miệng như than “ Never mind ! “ Nh́n những đợt sóng trắng xóa đuổi nhau vào bờ, tôi bâng quơ tiếp :
- Ở đảo chỉ có nước và trời...
- ...và nỗi cô quạnh, giá mà không có Tina th́ chắc chịu chẳng nổi !
- Tina ?
- Con gái tôi, you chưa thấy nó à ?
Tôi khẽ gật, hỏi :
- Thế anh ấy...
Jacintha lắc đầu không đáp, chạy đến một gềnh đá chơ vơ nhô khỏi bờ. Khi tôi đến gần, nàng chỉ tay ra biển, mắt óng ánh :
- Đợi mùa nước xuống, tôi đưa ra xem đảo san hô ngoài kia...
- Bao giờ ?
- Độ hai tháng nữa.
Tôi mỉm cười, nói là lúc đó tôi về đất liền rồi. Tṛn mắt nh́n tôi, Jacintha giọng luyến tiếc “ That's
too bad ! “.
Khi nắng tắt, chúng tôi dắt xe lên dốc. Từ đỉnh nh́n xuống, mặt trời lừ lừ ch́m dần vào đại dương nhuộm đỏ lè một màu máu, loang loáng hắt ánh chiều thoi thóp vào mênh mang. Nh́n đồng hồ, tôi giục. Jacintha c̣n luyến tiếc, nhưng khúc khích “ ...wonderful ! “. Cô ta thân mật “ you cứ giữ xe đạp để dùng. Lần sau, tôi sẽ đưa đi nơi khác trên cái thiên đường này “. Khi chia tay, Jacintha lại cười. Nh́n cặp mông thon cứng trên yên xe và đôi chân dài cô chống xuống đất, tôi thầm nhủ, người đàn bà này c̣n nợ tôi một câu trả lời.
Buổi tối, tôi đọc lại sổ tay có ghi sẵn một số điều tôi muốn trao đổi với bà ta, nhân vật và cũng là chủ tôi. Khi anh bồi đưa tôi vào, bà đă đợi sẵn ở pḥng ăn. Tôi nghiêng người chào, đợi bà chỉ tay mời để ngồi xuống. Bà nghiêm nghị hỏi xem tôi có bằng ḷng với cuộc sống ở đây không, và nhắc cần ǵ th́ cứ hỏi Jacintha. Cuối bữa, bà đề cập đến công việc. Lần này, tôi cảm thấy bà có đôi chút bồn chồn , tay mân mê th́a cà phê, mắt nh́n lên thoáng lo lắng :
- Ông đă đọc hết.
- Vâng...
Tôi im lặng. Phải để nhân vật tôi nói. Và xem xinê, h́nh như các vị bác sĩ tâm thần đều giữ vẻ mặt thản nhiên. Tôi cắn răng kiên nhẫn đợi. Lát sau, bà hỏi :
- Ông thấy thế nào ?
- Tôi ghi được một số sự kiện hay. Chẳng hạn như các ông nhà, cứ ở được bảy năm với bà, là ...mất. Dĩ nhiên lư do th́ khác, nhưng cái chu kỳ đó lại hệt nhau...
Bà ta cười nhạt, ngắt :
- Những sự kiện thê thảm cho một người đàn bà như thế mà ông bảo hay...
Tôi chột dạ, vội vàng cướp lời :
- Tôi xin lỗi nếu nói đụng chạm đến nỗi riêng tư của bà. Tôi nói hay, là cái hay trong biên tập hồi kư của bà như một công việc văn chương. Cái hay nằm trong thảm kịch...
Bà ta giơ tay, lạnh lùng :
- Ông ạ, không có thảm kịch nào hay cả. Người đọc thảm kịch cảm thấy toàn bộ cái thảm kịch đó th́ không thấy “ hay “ đâu... Họ có thể đau đớn, uất ức như nhân vật. Văn chương biến khách thể thành chủ thể. Nếu c̣n thấy hay , người đọc vẫn đóng vai khách quan, đứng ngoài văn bản để phán xét, để thưởng ngoạn. Hất mặt lên, giọng có thoáng khinh bạc, bà tiếp - Chẳng lẽ tôi mang cuộc đời tôi lên giấy để người đời thưởng ngoạn sao, thưa ông ?
Thú thật, tôi choáng váng không biết trả lời bà ra sao. Tôi ấp úng nói một câu vô nghĩa đến không nhớ nổi. Bà nghe, không đáp, chỉ tay mời tôi ăn. Nhưng đó là một món tráng miệng cố nuốt cũng không trôi. Sau đó, bà đưa tôi lên pḥng khách. Anh bồi ra rót Cognac và đưa một hộp x́-gà. Bà ta ch́a ra mời tôi, tự tay lấy một điếu, đánh diêm châm. Cố không nh́n bà để giấu đi sự ngạc nhiên, tôi đưa mắt lên tường. Xung quanh, có lẽ có đến một chục bức tranh khổ lớn. Vẫn một người đàn bà, khi đứng, lúc ngồi, đủ tư thế. Vẫn thêm một người đàn ông, lúc nào cũng nằm, mắt nhắm, cũng đủ tư thế, nhưng như ngủ hay như đă chết đây ? Tựa thể đoán được cảm nghĩ của tôi, bà thốt lên, giọng có chút gần gũi :
- Họa sĩ này sống nửa âm nửa dương. Bên cạnh sự sống, là cái chết của tĩnh vật. Con người, nếu như tĩnh vật, th́ sẽ bất diệt. C̣n sự sống kia, ông nh́n xem, có cái giới hạn ma quái ở ngay khóe mắt con người...
Bà nh́n tôi, ánh mắt chừng thiện cảm hơn, nhẹ nhàng :
- Tôi cảm tranh của ông họa sĩ này, về Sài G̣n tôi lùng mua hết. Dĩ nhiên là trừ những bức vẽ cái ghế, cái đèn, lọ mực kiểu học tṛ trường Mỹ Thuật Gia Định. Người đàn bà trong những bức tranh kia là vợ ông ta, hiện sống ở Cali. C̣n ông ta, ông ở lại chính là bởi nửa cái thế giới chết kia không có được ở bên này để ông ta vẽ.
Nh́n tôi thật lâu, bà buồn bă :
- Tôi th́ ở đâu tôi cũng có cái nửa thế giới chết ở kề bên. Ông tiếp cận được nó th́ cái việc biên tập kia sẽ thành...
Thu hết can đảm, tôi nói :
- Thưa bà, tập hồi kư bà trao là một chuỗi ngày tháng và sự kiện. Đọc, tôi không thấy được, hiểu được con người của bà. V́ thế tôi không biết phải làm sao ngay cả ở cái mức cảm nhận tối thiểu giữa nhà văn với nhân vật, nói chi đến cái nửa thế giới bà vừa nói đến. C̣n biên tập là việc viết lại cho mạch lạc, ngay ngắn để ai đọc cũng hiểu th́ bà chỉ cho tôi ba bữa nữa, tôi làm xong ngay. C̣n truyền đạt được ǵ, tôi không biết. V́ chỉ có sự kiện, th́ chưa có ǵ cả...V́ sự kiện , nói gọn, chỉ là phương tiện thô, chất xúc tác, cái móc nối giữa những khoen xích tạo ra đời sống của văn bản...
Bà ngắt ngang :
- Nếu chỉ viết lại mạch lạc, ông nghĩ tôi cần đến nhà văn à ? Một thanh niên học xong cử nhân văn chương, thông minh vừa đủ, và lương thiện, là làm được ngay.
- Thế th́... công việc của tôi là từ những sự kiện đó tạo dựng một thế giới, một nửa là cơi chết ư ?
- Điều đó cần. Để nửa kia là cơi sống. Nhưng phải thực sự là một nhà văn, mới làm được...
Bà ta nh́n tôi. Vẫn một chút diễu cợt khinh khi, một chút thương hại. Phần ḿnh, tôi tê điếng, nửa ngạc nhiên, nửa bực bội. Ngạc nhiên, nhưng thích thú v́ bỗng dưng nhân vật dạy tôi hành văn. Bực bội, có lẽ tự ái bị đụng chạm. Tôi, nhà văn, làm sao thụ động thế này trước nhân vật đang thách thức đến tận sự sống c̣n và lẽ tồn sinh của ng̣i bút. Tôi lẳng lặng phà khói thuốc, rồi chậm răi như đặt cái láng cuối của một trận x́ -phé đánh đến trắng tay:
- Công việc bà vừa nói, là tiểu thuyết. Muốn viết được, th́ cái khoảng cách giữa nhà văn và nhân vật không c̣n. Đây là một cuộc phiêu lưu, và kết cục, có thể là hài, có thể là bi, cho cả hai. Lẽ sống của tôi là viết, cuộc phiêu lưu đó tất là dịp may. C̣n đối với bà, nhân vật, th́ tṛ này nguy hiểm như làm xiệc...
Bà ta mỉm cười :
- Sống và làm xiệc, như nhau. Có ǵ mà nguy hiểm hỡi nhà văn. Giọng diễu cợt, bà tiếp - C̣n sẩy chân ngă từ dây đu ngă xuống, đó là điều tất nhiên. Ai trên đời này lại không sẽ rồi cũng ngă một lần nhỉ ?
Tôi đứng dậy. Tự trong sâu thẳm, một sự thúc giục không khiên cưỡng được cất thành tiếng :
- Nếu là nhân vật, bà phải chấp nhận chỗ đứng của tôi. Ngược lại, tôi sẽ tuân thủ qui luật của những con chữ, khi th́ làm chủ, lúc lại là nô lệ cho bà. Từ nay, tôi gọi bà là Thu Huyền. Tại sao ? Tôi thích thế. Và có lẽ ai tên Huyền mắt cũng sâu và buồn. C̣n Thu, v́ tôi yêu mùa này... Thu Huyền thế là rất có cá tính. Nhưng nàng vẫn thiếu...
Lần này, bà ta ngửng lên, hoảng hốt :
- Thiếu ǵ...
Lúc đó, tôi hôn lên môi bà và gọi, Thu Huyền, Thu Huyền của tôi ơi. Thú thật, tôi không hiểu động cơ nào đằng sau hành động của ḿnh . Chẳng lẽ nó đến từ niềm tuyệt vọng của nhà văn khi anh ta bất lực trong việc săn đuổi để nắm bắt nhân vật. Nhất là khi anh ta đă nhận gia công biên tập cho một cuốn hồi kư chỉ có tháng năm và những sự kiện.
*
Khoảng cách giữa Thu Huyền và tôi thu lại ở mức tôi, tác giả, định đoạt. Nếu xa, làm sao tôi viết được. Ngược lại, nếu đi quá một cái hôn để gần, gần quá th́ chính tôi cũng trở nên một nhân vật tiểu thuyết. Điều này tôi cho là cấm kỵ v́ như vậy, tiểu thuyết hóa thành một loại tự sự của chính tác giả. Với sự nhẹ dạ, ḷng tự ái, tính vị kỷ, chứng cuồng ảo, bệnh tự huyễn v́ sợ sự thật và đủ mọi tật xấu khác ở ai cũng có, loại tự sự này chỉ có thể là những bản văn đi mê mị người đọc. Nhưng tiểu thuyết th́ không thế được. Tự thân, nó có tên là truyền kỳ, roman, novel, fiction, nghĩa là một sản phẩm thuần trí tuệ của nhà văn. Khẳng định với người đọc như thế ngay từ đầu th́ nhà văn đâu có bịp bợm mê mị ai. Anh ta chỉ rủ rê người đọc vào một cuộc chơi. Chơi th́ mở sách ra, không chơi gấp lại. Với sự tự do đó, không người đọc nào chấp nhận những nhà văn đi lừa dối ḿnh. Đối phó rất giản dị, người đọc chỉ cần gấp sách lại và thế là xong.
Hôm sau, tôi tự ḿnh đến pḥng thí nghiệm cấy lan. Thu Huyền khoe “ ...lan đất, cấy lên một loại gỗ mục ẩm rồi dùng quạt thổi như gió và hy vọng, với t́nh cờ, sẽ gặt được một vụ phong lan. Huyền đă làm được dăm ba lần, không hiểu sao có lan đấy mà không làm cho ra hoa được “. Tôi mỉm cười, nhận thấy Thu Huyền khác hẳn bà ta. Nhưng dẫu ǵ chăng nữa, đừng quên một khoảng cách tối thiểu giữa tôi và nhân vật, tôi thầm nhủ, rồi nhắc nàng cái công việc của tôi. Nàng vui vẻ diễu cợt “...dạ, em không quên. Nhà văn muốn ǵ em cũng chiều được “
Trưa đó, Thu Huyền và tôi ăn trên sân thượng của ṭa biệt thự. Nh́n ra biển, những đợt sóng xa xô nhau chạy đuổi trên mặt biển tráng ánh dương, thấp thoáng điểm những cánh buồm trắng dập dềnh trong gió. Tôi hỏi “ ...về lời nguyền của ông nội, Huyền có thêm chi tiết ǵ không ? “
Lặng lẽ giây lâu, nàng gỡ cặp kính dâm xuống, nh́n xa vắng. “ Ông nội và ông ngoại em là bạn từ thuở thiếu thời. Hai bên hứa hẹn làm thông gia với nhau khi mẹ em mới lọt ḷng, nhưng bà nội nhất định không chịu, mặc dầu chẳng có lư do ǵ, ngoài cái chuyện so đôi đuổi không hợp. Đến tuổi thành niên, cha mẹ em lại yêu nhau, và dẫu chưa cưới hỏi, đă vụng trộm với nhau. Mẹ em mang thai đến tháng thứ ba th́ bà ngoại em sang nói chuyện với ông bà nội. Thảm kịch bắt đầu từ đấy... “. Thu Huyền nghẹn lời, thở hổn hển, tay với ly nước uống một hơi.
Lát sau, nàng thủ thỉ, “ bà nội em nghe, lắc đầu khóc ngất, kêu trời như phát điên. Ông nội em gặng hỏi, bà nội vừa khóc vừa nói : “ ...anh em mà chúng nó lấy nhau à ! “. Ông nội lặng người, lập đi lập lại “ thảo nào ! “. Bà nội em qú dưới chân ông, kêu “ ...Lạy ḿnh, tha lỗi cho tôi ! “ Ông nguyền “ Truyền đời cho chúng bay tuyệt gịng tuyệt giống. Đàn ông th́ tuyệt tự rồi bất đắc kỳ tử. Đàn bà th́ sát phu, cứ lấy thằng nào là bảy năm sau là thằng đó chết, năm lần bảy lượt cũng vậy...”. Ngay đêm hôm đó, ông bỏ đi lên Thái Nguyên. Vài ngày sau, bà nội treo cổ. Cha em lúc đó rơ hết mọi chuyện. Chôn cất cho bà xong, cha t́m ông ngoại bảo “ ...đẻ ra tôi, nhưng ông đẻ ra để mà rồi giết con giết cái ông ! “. Không nói thêm một lời, cha đi biến. Tháng sau, người ta báo vớt được xác cha chương ph́nh dạt vào bờ sông Đáy. Về phần mẹ em, mẹ chỉ biết khóc. Ông ngoại đóng cửa không nh́n một ai. Bà ngoại lo em sẽ là cái quái thai, kết quả một cuộc loạn luân không ai ngờ đến... “.
“ Ông ngoại chết v́ xấu hổ. Bà ngoại, mẹ và em di cư vào Nam. Năm em lên sáu th́ mẹ đi bước nữa. Đúng khi em được mười ba th́ dượng em khi không kêu nhức đầu, đến tối ngă vật xuống đất, đem vào cấp cứu chỉ hai giờ sau là chết. Bà ngoại th́ thào, cái lời nguyền kia, có phải nó vật ngă dượng em không ? Mẹ sợ. Mẹ đi xem bói, rồi đội bát hương hầu đồng. Năm em mười chín, trong tiếng kèn tiếng nhị, mẹ đảo người lắc lư rồi chỉ vào mặt em thét “ ...truyền đời cho chúng bay tuyệt gịng tuyệt giống... Đàn bà th́ sát phu, cứ lấy thằng nào là bảy năm sau là thằng đó chết, năm lần bảy lượt cũng vậy”. Bà ngoại em rú lên, tay xua, miệng lạy van. Rồi bà kể cho em nghe, nước mắt ṛng ṛng, ôm em kêu “ ...con ơi là con ơi ! “. Thu Huyền gục đầu xuống bưng mặt, hai vai run giật như cánh chim non mắc bẫy giẫy lên yếu ớt. Không ḱm được ḷng, tôi để tay lên vai Thu Huyền, ấp úng “... chuyện đă qua, thôi đừng khóc nữa ! “ Nâng mặt nàng lên, tôi dịu dàng lau những vệt nước mắt trên má trên môi, và tôi bảo, Thu Huyền ơi, để anh kể cho em nghe một câu chuyện cổ tích. Câu chuyện dĩ nhiên có bà tiên và phép mầu xóa sạch những khổ ải. Nhưng tôi tin và khẳng định, chuyện có thật đấy, em ạ. Thu Huyền gật nhẹ, rúc đầu vào ṿng tay tôi ôm t́m che chở.
Suốt ngày hôm đó, khi về pḥng tôi đánh vật với một số câu hỏi và lời nguyền Thu Huyền vừa kể. Với cái chu kỳ cứ bảy năm bà ta chôn chồng. Nếu tôi tin nhân vật Thu Huyền của tôi, kết luận rằng lời nguyền là nguyên nhân th́ sẽ đưa đến câu hỏi thứ nh́, làm thế nào cái thực tại kiểm nghiệm được mỗi bảy năm có thể h́nh thành từ một sức mạnh bí ẩn phi vật chất. Ngược lại, ba cái chết trong hai mươi mốt năm cũng có thể là nguyên nhân để lời nguyền kia chỉ là cách biện minh cho cái thực tại xếp đặt theo một sự điên cuồng bệnh hoạn. Cách trả lời những câu hỏi sẽ quyết định con đường hành văn và tính cách của tiểu thuyết. Tin Thu Huyền, tôi sẽ đi vào một cơi huyễn thực huyền ảo không cần biện minh. Ngược lại, tôi buộc phải đẩy tiểu thuyết vào ḍng tâm lư, có cái móng vừa ư thức lẫn vô thức nhào trộn vào nhau để tra vấn một hiện thực. Ngày lại ngày, tôi ngơ ngẩn ngồi trước bàn viết, đầu óc lung bung. Khi tôi chọn tôi chỉ tin Thu Huyền và thề sẽ trung thành với nhân vật của tôi th́ chợt có tiếng gơ cánh cửa trổ ra vườn. Bà ta xuất hiện, giọng trang trọng :
- Việc đến đâu, thưa ông ?
Ngạc nhiên, tôi không hiểu v́ sao trong thân xác bà ta Thu Huyền lại th́nh ĺnh đổi thái độ với nhà văn, xa cách như chưa hề có một buổi trưa và những giọt nước mắt hôm nào. Mời bà ngồi, tôi đáp một cách dè dặt :
- Xong được đoạn đầu, thưa bà ! Nhân tiện, bà cho tôi hỏi thêm về lần đầu bà lấy ông Trung úy hải quân. Bà gặp ông nhà trong hoàn cảnh nào ?
- Trong hoàn cảnh nào ? Tôi quen khi anh ta c̣n là sinh viên sĩ quan...
- Lúc đó, bà có nghĩ đến lời nguyền kia không ?
- Có chứ. Chính tôi bảo anh ấy chọn hải quân. Khó chết hơn đám bộ binh, nhảy dù, biệt động...
- Ông có biết các lời nguyền đó không ?
- Không ! Với tôi, anh ấy sống là tốt nhất. Nhưng nếu chết, đừng đợi đúng bảy năm. Chết sớm hơn th́ hay. V́ thế có nghĩa là lời nguyền không linh...
Mặt đanh lại, bà ta thở dài :
- Hoặc là đẻ được một đứa con...Cũng vậy.
Tôi ngập ngừng :
- Ông mất trong trường hợp nào ? Xin lỗi bà, tôi khơi lại chuyện cũ.
Bà ta nh́n tôi, giọng khinh bạc :
- Không sao ! Chết đuối... Hải quân mà chết đuối, ông ạ ! Chết đúng bảy năm sau khi lấy nhau, xê xích đâu vài ngày...
Đứng lên, bà ra đến ngưỡng cửa. Ngần ngừ nắm quả đấm, bà bỗng nhỏ nhẹ :
- Cái điều ghê rợn không phải là sự chết...
Quay về phía tôi, bấy giờ lại là Thu Huyền, nước mắt chan ḥa :
- ...mà là, Huyền v́ sợ mà không bao giờ dám yêu người ḿnh lấy. Thành ra, cái chết của anh ấy chỉ làm Huyền nghiệm ra lời nguyền... Anh có biết không, ba đời chồng rồi mà Huyền chưa thể yêu lấy một người...
Nói chưa dứt lời, Thu Huyền chao người ngă vật xuống. Tôi vội chạy lại xốc nàng lên. Mớ tóc xơa tung ra buông xuống nền gạch, mắt nhắm nghiền, nàng víu lấy tôi như víu cái phao tṛng trành trong một không gian loăng ra, nhẹ hễnh, chỉ chực bay biến. Th́nh ĺnh, Thu Huyền vùng dậy chạy ra ngoài nắng. Bóng nàng mơ hồ thấp thoáng sau lùm cây Cora hoa màu mào gà đỏ bốc lửa, để lại tiếng chân lạo xạo trên con đường sỏi trắng. Nh́n theo, tôi bỗng nhớ cuốn kinh của tôi mở đầu bằng một câu sắc và gọn, “ yêu là tồn hữu “, và hiểu rằng nó rỗng tuếch. Nhân vật của tôi, không dám yêu v́ sợ một lời nguyền, vẫn có đó, chới với sống thân phận một con người bé nhỏ, bó tay trước những oan nghiệt nàng không hề trách nhiệm.
Trở vào, tôi mở tập giấy bà ta ghi sự kiện, chăm chú đọc lại. Đời chồng thứ hai, một ông bác sĩ. Và hy vọng có con qua phương cách thụ thai nhân tạo. Nhưng trứng tử cung bà ta có phản ứng thải tinh trùng. Ông bác sĩ thử ba lần, lần cuối dùng điện vi tế kích thích cho cái cuộc gặp gỡ kỳ diệu tạo thành đời sống có cơ thành h́nh. Vô phương. Bà ta ghi “ ...đă hết năm thứ sáu, bước vào năm thứ bảy, tôi không c̣n ngủ được. Hàng đêm, tôi văng vẳng nghe tiếng người trong tai. Tôi kinh hoàng. Nhà tôi bảo, căn bệnh này hiếm nhưng không phải là lạ với nền khoa học hiện đại. Tôi không tin. V́ điều tôi nghe là những lời nguyền năm xưa “
Sau đó, mỗi ngày bà viết chỉ đúng một ḍng có ba chữ “ cứu tôi với “. Tôi đếm được ba trăm hai mươi ḍng. Đến ḍng ba trăm hai mươi mốt, bà vắn tắt “ Nhà tôi đă qua đời. Một cơn đau tim. Bác sĩ lại chết v́ bệnh. “
Tôi gấp tập giấy, tai văng vẳng tiếng kêu “ cứu tôi với “, “ cứu tôi với “... Nỗi thương cảm một kiếp nhân sinh khiến tôi lặng người đi. Đến cuối trưa, tôi gọi điện. Jacintha đầu dây nói ríu rít “ A, writer. Khỏe chứ ! “. Tôi ngập ngừng nhờ cô báo cho Lady rằng tối nay tôi không lên dùng cơm chiều với bà. Jacintha hỏi “ Tại sao ? “. Tôi đáp “ ...tôi cần suy nghĩ. Với lại, tôi không đói... “. Jacintha mau mắn “ ...thế th́ tối nay ra phố nhé ! “ và chẳng đợi tôi phản ứng, nàng cúp máy, để lại dư âm một tiếng khúc khích.
Thấy tôi đăm đăm, Jacintha cười “ Relax, writer ! “ Nàng đưa tôi ra khỏi gia trang, lái xe dọc những đồi trà, đi đến downtown th́ trời vừa tối. Chúng tôi vào một quán ăn Jacintha khoe là chỉ bán đặc sản của thổ dân Tonga đă cư ngụ Hạ Uy Di từ nhiều đời. Dàn nhạc sống, lại có vũ công múa những điệu múa đă có cả ngàn năm nay. Vũ nữ mặc váy làm bằng sơ dừa, đầu kết hoa, theo tiếng đàn Hạ Uy Di uốn mềm như cành dừa trong gió. Có lẽ nào chính đây là h́nh ảnh thiên đàng. Một thiên đàng đă thực sự lạc mất theo bước thời gian.
Khi tôi hỏi Jacintha về ông chủ chết chưa đầy một năm th́ nàng có vẻ buồn buồn. Ông là người gốc Nhật nhưng đă đến Hawai hai đời. Trước khi lấy Lady, ông có một đời vợ người Mỹ trắng và hai đứa con trai. Cách đây mười năm, hai người ly dị. Ông bỏ công việc ở đất liền, dốc tiền ra mua đất trồng trà và có thể nói là ông khá thành công, một mặt v́ thị trường Nhật ông quen biết, mặt khác, ông không ngừng gia sức cải biến và hoàn thiện sản phẩm. Chính v́ muốn có cơ sở khoa học, ông đă thuê chuyên viên và Lady, một người có đào tạo, đă đến làm cách đây tám năm. Ông bà c̣n đương xuân, yêu nhau không phải là chuyện lạ. Nhưng ông ao ước có thêm một đứa con, con gái. Dĩ nhiên là họ hy vọng, rồi lại thất vọng. Sau khi xẩy thai hai lần, bà bảo, nếu muốn ông có thể có con với người khác, miễn là sau đó th́ để bà kiểm soát hết, kể cả lo cho đứa bé ông sinh ra. Jacintha lại cười “ Kể cũng lạ ! Chiều chồng thế, đúng là number one ! “ Tôi ngắt :
- Ông ta chết như thế nào ?
Jacintha nhăn mặt :
- Kinh lắm !
Nghe tôi giục, Jacintha thở dài :
- Ông chủ rất thích thể thao, nhất là môn trượt nước. Ông để thuyền máy cao tốc kéo lướt trên nước, rồi tung người lên không. Lần đó, không hiểu thế nào khi đáp xuống ông đáp vào đúng một vùng đá san hô ngầm. Không ai dám nh́n xác ông cả !
- Ai lái thuyền ?
- Lady !
- ...
- Lady gọi cho cảnh sát tuần tra viễn duyên. T́m xác th́ dễ thôi, v́ hai cái ván trượt nước nổi lềnh bềnh. Họ bảo, lúc đó nước thủy triều rút nên mới xảy ra tai nạn. Nếu không, chắc chẳng việc ǵ...
- Tai nạn...
Jacintha nh́n tôi gật đầu. Về phần tôi, tôi nổi da gà. Trong tập giấy bà ta viết, có những trang bà tỉ mỉ tả lại một khoảng đá ngầm bà khám phá ra. Bà đă từng đến đó lặn xuống, xem những loài cá đủ màu đủ sắc, bắt những con sao biển, có lần quay phim được một loài hải mă rất hiếm.
Mấy đêm liền sau hôm đó, phải nói tôi không ngủ được. Đầu óc tôi quay cuồng những câu hỏi tôi không dám trả lời. Thời gian kế tiếp, tôi xin ăn một ḿnh và rất ít gặp bà ta dẫu Thu Huyền vẫn cứ ám ảnh. Nay chiều chiều, Jacintha lại ghé, lắm khi chỉ nói “ hello ! “ rồi đi. Mỗi lần, nàng để lại khi th́ ít trái cây, khi chai rượu, khi dăm ba tạp chí như Times, như Newsweek. Một buổi xế trưa, nàng rủ, ra biển nhé. Lần này có cả Tina. Càng hay, tôi cần có cái ǵ đấy mát mẻ như một đứa trẻ hầu giải tỏa những ấm ức của cái thế tam giác. Một góc là Thu Huyền. Góc bên kia, bà ta. Đối diện với cả hai là tôi, nhà văn không thực sự chọn nổi nhân vật của ḿnh.
Cầm tay Tina, tôi theo nó chạy lăng xăng đuổi theo những con dă tràng chạy trên cát biển trắng phau. Mùi muối và rong biển quện lại ấp ủ một khoảnh không gian xa cách mọi chuyện, có và không có, đáng và không đáng, để chỉ giữ lại những giây phút thần tiên chẳng mảy may gợn một thoáng đời ngoài kia với những nỗi khắc khoải nhân gian. Tina nhặt một cái vỏ x̣ h́nh tù và. Tôi bảo nó áp tai vào mà nghe, tiếng vọng từ thuở tạo thiên lập địa vẳng về. Nó gật gù reo “ Oh, oh yes...” Jacintha trờ tới. Da rám hồng nắng, nàng cúi xuống nh́n chúng tôi, tóc vương những hạt cát óng ánh. Tôi nhớ câu tôi hỏi nhưng nàng chưa trả lời. Nh́n ra khơi, nàng chỉ bảo, cha của Tina đă đi, đi rất xa. Bất ngờ, nàng quay lại :
- Nhưng sao anh lại cứ hỏi chuyện cũ đó ?
- ...th́ ṭ ṃ !
- Với một người đàn bà, chỉ ṭ ṃ như thế là một báng nhạo...
Nh́n Jacintha, tôi chợt thấy sự bất nhẫn vô ư thức của ḿnh. Tôi xin lỗi. Đôi mắt thoáng mọng nước mắt, Jacintha quay đi nói nhỏ “ never mind !”. Tảng lờ, tôi ngả người nằm xuống để mặc cho Tina trèo lên bụng, miệng khúc khích kêu, ngựa, chạy nào, ngựa ! Lát sau, Jacintha ngần ngừ :
- Hết contract với Lady, anh làm ǵ ?
Tôi t́nh thực nói với nàng rằng tôi cũng chưa biết.
- Th́ cứ ở lại đảo ít lâu...Nếu thích, cũng có thể t́m ra công việc.
Không muốn đáp, tôi làm vẻ hồn nhiên :
- C̣n thời gian mà. Vùng đứng dậy, tôi la - Tina, xuống tắm nhé !
Chúng tôi chạy ào xuống nước rồi vẫy Jacintha. Nàng bất động một lát, vẫy lại, nhưng vẫn ở trên bờ. Lần đó là lần đầu tôi cảm thấy một khoảng cách với nàng. Nhưng nó khác với những khoảng cách giữa nhà văn và nhân vật. Nó là khoảng cách giữa một người đàn bà ở đảo và một người đàn ông không biết đời ḿnh đi về đâu. Tôi không muốn vượt nó, ôm Tina hôn lên má, và cám ơn Jacintha đă cho tôi một ngày rất đẹp. Tôi biết nàng thừa nhậy cảm để hiểu là tôi không dám dấn lên đi quá một chặng đường.
Vào độ trăng non, đảo bỗng thay đổi, bất chợt mưa, bất chợt nắng. Không khí chiều chiều ẩm đục. Đêm, sương như mơ đôi khi giải trên những ngọn đồi trà nh́n từ xa mập mờ đụng đậy tựa những con voi trắng lừng lững chuyển ḿnh khi có gió. Ở đảo, gió là bạn đường. Gió không phương hướng, th́nh đến rồi đi, ù ù bốc lên, thoáng lại biến mất. Bức tranh người đàn bà áo vàng ngồi cạnh người đàn ông chẳng hiểu đang ngủ hay đă chết trở nên sinh động một cách huyền hoặc. Tôi gỡ nó xuống, áp mặt tranh vào tường. Ngắm cái đinh treo tranh tránh không gợi cho tôi h́nh ảnh cái tai nạn xảy đến cho một kẻ từ cao tít chúi ngă đập mặt vào những mảnh sắc san hô mọc ngầm dưới mặt nước xanh lơ yên b́nh.
Khoảng chín giờ tối, trăng nằm ngay tầm mắt nh́n từ cánh cửa mở ra vườn. T́nh cờ tính bức xạ của màn hơi mù sương bốc lên từ biển khiến trăng lưỡi liềm to ph́nh ra răn đe con người bỗng trở thành bé tí. Ai đó, đứng nh́n qua cửa sổ giơ tay gơ nhè nhẹ. Tôi ra. Thu Huyền nói vội, ánh mắt nửa như van xin, nửa như trách móc :
- Sao anh không đến ? Anh bỏ rơi nhân vật của anh ư ?
- ...
- Anh cũng tàn ác, chẳng kém ǵ những con người có thật khác. Một nhà văn không thể thế được...
- ...
- Anh không nói ǵ à ! Chỗ đứng của nhà văn là góc độ nh́n vào mọi cái trước mắt để thấy tương lai, ở đâu đó, tươi sáng hơn. Hoặc ít nhất, đỡ đi tăm tối. Anh không có quyền tạo em ra, rồi nửa đường bỏ rơi em !
Nhưng không, tôi nào có thấy ǵ ngoài nghi vấn về liên hệ giữa những cái chết và lời nguyền cay độc. Thu Huyền đó, và tôi, tôi bất lực không tách được nàng ra khỏi bà ta. Nỗi tủi hổ khiến tôi nghẹn lời. Tôi khóc. Tôi gập người, mặc cho nước mắt ướt nḥa muôn vàn hư ảnh, nấc lên từng hồi rồi ừng ực nuốt nỗi đau xuống. Cho đến khi ngửng lên, tôi nghĩ ḿnh ở tầng cuối cùng của địa ngục. Mái tóc Thu Huyền chạm vào môi vào mắt tôi, vuốt ve an ủi hệt như bàn tay mẹ tôi năm nao để lên trán tôi nóng cháy trong một cơn bệnh hiểm nghèo. Tôi chúi vào ḷng nàng, mặc cho số phận đưa đẩy. Mặc cho bàn tay nàng lần vào cởi ra từng cái cúc. Mặc hết, kể cả văn chương, tiểu thuyết và khoảng cách cần có giữa nhà văn và nhân vật. Cho đến lúc tôi thành con sâu. Nó chui vào khe đất ẩm rậm nhưng ấm áp. Nó lần xuống thật sâu, ở cái độ con người quẫy một nhịp với sự co thắt của cả vũ trụ. Tất cả, phải, tất cả sáng ḷa lên, thành muôn màu muôn sắc. Và tôi, an b́nh, tôi thiếp đi quên người đàn ông nằm, đang ngủ hay đă ckết. Quên luôn người đàn bà ngồi nh́n.
Sáng tinh mơ hôm sau, tôi thức dậy khi ánh nắng đầu tiên rón rén vào buồng ngủ, lung linh lay nhẹ tấm mành cửa ai đó đă kéo xuống. Tôi hân hoan vùng người. Phải thế chứ. Đời sống ơi, hăy đợi, tôi sẽ ra chào. Trên bàn làm việc, một mảnh giấy ghim lên chiếc computer tôi mang theo. “ Thanks, my love. J “. Dĩ nhiên, tôi liên tưởng đến J như Jacintha. Không, không phải thế. Không thể thế được. Tôi lao ra, nhắm hướng pḥng thí nghiệm thực vật cắm đầu chạy. Không gơ cửa, tôi xông vào. Thu Huyền reo :
- A, anh ! Lâu quá, em có tin vui...
Thu Huyền chạy ra, ríu rít cười rồi kéo tay tôi vào một góc, tay chỉ lên một mảnh gỗ móc lơ lửng trên tường. Nàng vui vẻ :
- Anh xem ! Gị phong lan đầu đă nở hoa...
Ngước mắt nh́n, quả một cái nụ tươi tắn màu vàng có ánh biếc của biển đang hé mở. Phép màu nhiệm của cuộc sinh sôi đă hết cái t́nh cờ bí ẩn. Bây giờ, sự tái sinh được cân đo tính toán với những thảo tŕnh điện toán và trí tuệ con người. Thượng Đế cũng có lúc phải nhường một bước. Nhưng c̣n cái bước sau ? Nhất là, cho mỗi kiếp nhân sinh, bước cuối cùng trước khi qua ngưỡng cửa tử-sinh.
Nắm nhẹ vai Thu Huyền, tôi thành thật :
- Xin mừng. Mừng cho em. Và mừng cho cả gị phong lan cấy bằng giống lan đất... Nhưng c̣n đêm qua...
Thu Huyền cḥng chọc nh́n vào mắt tôi :
- Đêm qua, em thức suốt để t́m một cái tên cho gị phong lan này.
Nỗi thất vọng khiến tôi chưng hửng, ngồi phịch xuống ghế, ngây người ra. Thu Huyền dí dỏm :
- Nhà văn, các anh chỉ chuyên việc đặt tên cho ăn khách. Nào anh đặt cho em cái tên đi...
Không ngần ngừ, tôi nói một mạch :
- Th́ đặt là Thu Huyền. Nó mang tên mẹ nó, Mẹ của tạo vật...
Thu Huyền ngửng lên nh́n, mắt rưng rưng:
- Gị phong lan thay cho những đứa con...Xưa, em mơ ước có ba đứa, hai trai một gái. Cười buồn bă, nàng hạ giọng - nhưng ông Trời không cho, đành chịu !
Với tay hạ gị phong lan xuống, Thu Huyền dịu dàng xoay trở ngắm nghía. Quên có tôi đứng bên, nàng lẩm bẩm:
- Con lớn lên, mẹ sẽ đẻ cho con đứa em, Thu Huyền nhé. Bỗng hoảng hốt, nàng quay về phía tôi, giọng thất thần - nhưng tại sao lại gọi con tôi là Thu Huyền...thu huyền thù, tên bà ta...oái oăm sinh ra đời...
Lúng túng, tôi chưa biết phải đối sử thế nào th́ nàng hét giật lên :
- Oái oăm...Thế mà phải cắn răng chịu à ? Thôi, các người đi đi. Đi hết, cho tôi yên...
Tôi nghĩ, đúng là oái oăm. Mẹ là một bà mẹ quá oái oăm. Mẹ của muôn loài và đồng thời của môn vàn khổ ải. Cái thiên đường năm xưa đă mất, Thu Huyền ơi ! Và c̣n ǵ bây giờ tôi có thể cứu văn được cho ai ? Ngay với Jacintha, tôi sẽ phải cư xử thế nào ? Chẳng lẽ tôi lờ cái đêm hôm qua đi như một đêm có thật, với một người đàn bà bằng da bằng thịt ?
Mấy ngày sau tôi loay hoay với tôi và Jacintha. Làm sao để nàng hiểu cho rằng dẫu muốn tôi cũng chẳng có thể ở lại làm cư dân đảo này, tôi, kẻ c̣n nặng nợ với đất liền. Tôi loay hoay với Thu Huyền, nhân vật của tôi, t́m một cách làm người cho nàng, ít ra là trong tiểu thuyết. Nhưng làm sao nỗi khổ đau mất mát hôm qua có thể biến thành niềm hạnh phúc ngày mai ? Vô phương. Sự hóa thân đó, có lẽ chỉ Thượng Đế mới sắp đặt được qua một phép nhiệm mầu người trần bó tay không có. Nhất là nhà văn. V́ hắn viết , là hắn cũng khổ đau mất mát như nhân vật. Lấy đâu ra sức để thậm chí chỉ nghĩ tới ngày mai. Nói chi đến làm sao hy vọng được ǵ !
Bà ta đích thân gọi điện thoại, ân cần mời tôi dùng cơm tối ngày cuối tuần. Một kẻ đi gia công văn chương không có quyền ǵ để chối từ thứ ân huệ ban phát rất có văn hóa đó. Lại pḥng ăn. Hai người. Anh bồi rót rượu rồi lui vào một góc khoanh tay đợi. Ông bếp người Âu lăn xăn hỏi han. Rất high class. Rất clean. Cho đến khi bà ta hắng giọng :
- Ông đă viết đến đâu ?
- Thưa bà, đến giai đoạn ông thứ ba mong có một đứa con gái.
- À, có thế thật. Là nhà văn, ông hiểu thế nào về cái nhu cầu tồn lưu qua gịng dơi ?
- Thưa bà, không có cái nhu cầu đó có lẽ nhân loại đă tuyệt chủng từ hàng trăm ngàn năm rồi... Bà cũng có cái nhu cầu đó, với những lần t́m cách thụ thai nhân tạo...
Bà ta đột nhiên trừng mắt :
- Nhưng với tôi, không phải để tồn lưu !
- ...
Nghiến răng, bà bạnh quai hàm, gằn :
- Tôi chỉ cương ngạnh đi cho đến tận mép bờ chống sự hủy diệt nằm mai phục trong thứ định mệnh khắc nghiệt. Không chấp nhận hay khoan nhượng ǵ được, tôi sẽ đi đến cùng...
- Thưa bà, để làm ǵ ? Đến cùng là đến đâu ?
Bà ta lắc đầu, ánh mắt thương hại :
- Đến cùng là chạm mặt vào hư vô. C̣n để làm ǵ ? Hư vô là cuối đường, làm ǵ cũng thế mà thôi !
Tôi chưa biết nói ǵ th́ đột nhiên bà hạ giọng :
- Bây giờ, có ǵ ông liên lạc thẳng với tôi. Jacintha nghỉ việc rồi. Bà khoa tay, vẻ tiếc nuối - t́m được người tín cẩn, thật là khó.
Sau bữa tối, tôi lấy xe đạp thẳng đến nhà Jacintha. Căn nhà nằm ngoài trang trại, trong khu phố phần lớn người địa đảo này trú ngụ. Cho đến cách đây ba ngày, Jacintha không hề cho tôi biết ư định ǵ. Khi thấy tôi đứng trước cửa, nàng kéo tôi vào, miệng bảo đứa con gái lên lầu. Tôi hỏi. Jacintha nghẹn ngào :
- Lady đuổi.
- Tại sao ?
- Lady không nói ǵ. Nhưng bắt nội nhật một tuần là mẹ con em phải rời đảo.
- Jacintha ở lại rồi kiếm công việc khác, ai bắt được.
Tay chỉ lên lầu, Jacintha khe khẽ lắc :
- Con em, cha nó là ông chủ. Chống với Lady, nó sẽ không có được ǵ mặc dầu cơ ngơi của cha nó không phải là nhỏ. Lady làm giấy bảo đảm mỗi năm cho nó một số tiền cho đến khi nó học xong đại học... Dĩ nhiên, nếu không tuân lời bà th́ thôi. Anh hiểu chưa ?
Tôi gặng :
- Nhưng tại sao bà ta đuổi em ?
Jacintha mắt đỏ hoe, gượng cười :
- Writer, anh ngu thật. Lady ghen đấy !
Bần thần, tôi ngồi xuống. Jacintha sẽ lên đường về Honolulu hai ngày sau. Tôi kể, hợp đồng của tôi với bà ta là sáu tuần. Như vậy, hai tuần nữa tôi cũng sẽ rời ḥn đảo này. Bất chợt, tôi liên tưởng đến cái tai nạn của ông chủ, trượt nước để rồi bay lên cao và rơi vào mảng san hô mọc ngầm dưới biển. Nỗi sợ ở đâu ập đến. Nhưng liệu tôi có về được hay không ? Trên ḥn đảo này, xuất nhập là do bà, trừ phi liên lạc với đám dân đánh cá ở mũi phía bắc. Tôi bảo Jacintha, nếu đến ngày... không thấy tôi về, th́ nàng t́m cách thuê thuyền máy đón tôi ở một băi biển mà nàng đă dẫn tôi đến tắm. Jacintha khe khẽ gật.
Khi tôi về căn hộ dành cho tôi, nhà văn, th́ Thu Huyền ngồi đợi, nét mặt thoáng buồn bă. Nàng đă treo bức tranh vào vị trí cũ. Tay chỉ, nàng hỏi :
- Anh không thích nó à ?
- Không phải. Nhưng nó hớp hồn khiến anh không tập trung được...
Trề môi, Thu Huyền phụng phịu :
- Chứ không phải cái con bé Jacintha nó hớp hồn anh ư ? Đừng nói dối, tội nghiệp cho em...
Nh́n nàng rưng rưng nước mắt, tôi dịu dàng nói nhỏ :
- Không, không phải...
Thu Huyền bất ngờ nhảy xổ vào ḷng tôi, người nhũn ra, hai tay víu vào vai tôi hệt như lần đầu nàng víu vào tôi, cái phao tṛng trành trong một không gian loăng ra nhẹ hễnh. Nàng nức nở :
- Đừng bỏ em, tội nghiệp...
Hai tay kéo mặt tôi xuống, nàng hôn tới tấp rồi dằn ngửa tôi xuống, hé răng cắn nhẹ môi tôi, mắt tôi, cuồng nhiệt đẩy tôi vào một vùng mênh mang chỉ c̣n nhục cảm cứu độ, và muôn sự c̣n lại đều thừa thăi vô nghĩa. Chưa bao giờ tôi có được một cuộc ân ái như thế, người đàn bà áo vàng trong bức tranh và người đàn ông đang ngủ hay đă chết, làm chứng cho.
Đêm này, rồi đến đêm nọ, nhân vật là của tôi, mặc cho tôi chiếm đoạt thân xác cho đến khi kiệt lực. Đến một lúc, tôi hiểu rằng tôi, nhà văn, không thể không có nàng. Những buổi sáng nàng hí hoáy trong pḥng thí nghiệm, dịu dàng bảo để thời gian cho tôi viết, th́ tôi hụt hẫng, đi ra đi vào, xoay trở không làm thế nào hạ bút xuống được. Sự bế tắc đến từ đâu ? Có lẽ từ bà ta ? V́ bà ta chưa là Thu Huyền ? Và Thu Huyền lại không tự tại, không độc lập với bà ? C̣n tôi, tôi trở thành nô lệ một cái bóng của bà ta, kẻ đă gọi tôi thi công làm cái việc lao động văn chương, biên tập lại một hồi kư trĩu nặng cái lời nguyền truyền kiếp.
Thời gian lướt đi như mảnh ván trượt nước, và chỉ ba ngày nữa là đến hạn tôi về. Ở hay về ? Nghĩ đến lúc phải xa Thu Huyền, tôi ứa nước mắt. Nàng nay là một phần xương máu của tôi, nhưng c̣n bà ta bên cạnh. Bà vẫn đấy, có thể bất chợt giết Thu Huyền đi như giết một kẻ yếu đuối vô phương tự vệ. Rồi bà lạnh lùng, giọng lạnh như băng đá, lập lại “ tôi sẽ đi cho đến tận mép bờ chống sự hủy diệt nằm mai phục trong thứ định mệnh khắc nghiệt. Không chấp nhận hay khoan nhượng ǵ được, tôi sẽ đi đến cùng....” Ôm Thu Huyền trong ḷng, tôi hứa hẹn :
- Anh thu xếp xong rồi về đây.
- Không ! Anh không thương em ư ?
- Thương chứ. Không có Thu Huyền, là không có anh...Làm sao một nhà văn không nhân vật mà viết được. Và không viết, là không tồn tại,
- Anh ở lại, muốn viết cứ viết. Chẳng phải anh c̣n cái dự định viết một cuốn tiểu thuyết lịch sử đó sao ? Anh từng bảo, mất hai ba năm như chơi. Ở đây, anh chẳng phải lo ǵ ngoài chuyện viết lách. Sao anh lại muốn đi ?
- Em chưa hiểu. V́ bà ta, có lẽ thế. Giá giữa bà ta và em không c̣n một khoảng cách nào th́ anh sẽ ở lại với em đến chết. Nhưng không. Khoảng cách đó làm cho anh hoàn toàn bất lực. Đống chữ nghĩa trong đầu bị thuốc gây mê, nằm yên, vô hồn... Anh có viết được đâu !
Nói xong, tôi lạnh toát người. Câu ở lại với em đến chết nghe như cái hệ quả của lời nguyền kia đă ám ảnh ma quái. Thu Huyền thở dài :
- Anh muốn em thành bà ta ?
Tôi vội vă :
- Không. Ngược lại...Chúng ta không thể sống một cuộc t́nh tay ba măi được.
Bật khóc, Thu Huyền ôm lấy cổ tôi gh́ riết, nức nở muộn mất rồi và nói tiếp một thôi, lời lẽ lung bung không cách ǵ hiểu nổi. Nàng rít lên rồi giật phăng áo tôi ra. Chúng tôi trầm ḿnh vào ân ái với tất cả hồn xác của những kẻ tuyệt vọng không có được nhau trong cơi đời. Sau hôm đó, nàng tránh mặt. Tôi đến pḥng thí nghiệm, nhưng chỉ có gị phong lan cô đơn, cánh hoa nay có ánh biếc của biển.
Đêm đến, tôi chập chờn, thấy người đàn bà áo vàng bước ra khỏi bức tranh, nhưng người đàn ông vẫn nằm, đang ngủ hay đă chết. Lay tôi, người đàn bà đó gọi dậy, bảo này nhà văn, có những ngục tù êm đềm nhung lụa. Trên mặt biển, tự do nhưng sóng gió. Tôi chồm người ngồi lên, đúng lúc bà ta lại vào lại bức tranh, nh́n về phía trước, ánh mắt lóe lên đốm sáng mê hoặc nửa có nửa không. Tôi nhớ đến cái hẹn với Jacintha. Và tôi biết, từ hai hôm nay, bà ta sai một đám người canh gác trang trại.
Nhưng tôi, liệu tôi có cái định nghiệp chịu cái hạn bảy năm trong một lời nguyền ? Sống hạnh phúc bảy năm với Thu Huyền tôi yêu rồi chết th́ có sao. Trước khi đến đảo này, tôi đă chẳng từng tưởng tượng bà ta thách thức hỏi “...anh đă yêu ai đến chết chưa ? “ à. Trời hỡi, đă đến lúc phải trả lời câu hỏi đó. Cuốn kinh với câu đầu, gọn và sắc, yêu là tồn hữu, có thực sự vô nghĩa không ? Cớ sao người ta cứ gắn t́nh yêu vào sự chết ? Có lẽ v́ t́nh yêu bắt buộc phải tuyệt đối như sự chết chăng ?
Tôi lẻn đi trong đêm đen.
Như vậy, tôi vừa tách t́nh yêu khỏi sự chết. Tôi đang sống. Nhưng tôi hiểu sống , với một nhà văn, là không ngừng đớn đau truy lùng tự do. Đó là điều kiện sống c̣n của những con chữ.
Cuối cùng, tôi đến được băi biển. Từ gốc dừa, Jacintha gọi khẽ “ ...Writer, anh đó à ? “. Tôi bước lại. Nàng ôm lấy tôi hôn tới tấp lên mặt. Lát sau, tôi khoác phao và lên chiếc thuyền Zodiac kéo bằng máy. Để tránh mọi rủi ro, chúng tôi chèo tay cho đến khi xa bờ mới bật đèn và nổ máy. Từ đảo về thuyền đi mất ba tiếng. Jacintha nép vào tôi v́ lạnh. Cúi xuống, tôi thấy hao hao Thu Huyền, dẫu chỉ một phần, trong thoáng chút phù du. Biển đen ng̣m nhưng không sóng gió. Dưới ánh đèn, những vạt nước óng ánh rẽ ra vạch trước mũi thuyền một con đường. Đằng sau, cái khoảng cách giữa bà ta - con người có thật - và Thu Huyền - nhân vật của tôi - chơi vơi rồi ch́m vào mặt nước bao la tịch lặng.
Nam Dao
24 - 05 - 2001